حج واجب و فلسفه وجوب آن
((حج )) يا واجب است و يا مستحب . و حج واجب چند صورت دارد:1 ((حجة الاسلام )).و اين حج را خداوند بر همه كسانى كه استطاعت داشته باشند، واجب كرده است . (وَللّهعَلَى النّاسِ حِجُّ البَيْتِ مَنْ اِسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبيلاً).[161]2 ((حج استيجارى )).3 ((حجى كه به نذر و قسم و غير اينها بر انسان واجب مى شود)).((حجة الاسلام )) در تمام عمر، فقط يكبار واجب است . ((ابن عباس )) مى گويد: ((وقتى
رسول خداصلّى اللّه عليه و آله مشغول خواندن خطبه اى پيرامون حج بود، اءقرع بن
حابس نزد آن حضرت رفت و عرض كرد: آيا در هر
سال بايد حج برويم ؟ رسول خداصلّى اللّه عليه و آله فرمود: خير...)).[162]حجة الاسلام و تنها يكبار در تمام عمر واجب است ، و چنانچه انسان مستطيع باشد، مستحب
است ، تكرار شود. و سرّ اين مطلب روشن است ؛ زيرا خداوند، رحمان و رحيم است و همواره
در تكليف بندگانش آسانترين آن را واجب كرده است . علاوه بر اينكه دين اسلام دين
رحمتاست و هيچ گونه مشقت و سختى را بر امّت اسلام
تحميل نمى كند. و خداوند در قرآن كريم مى فرمايد:(يُريدُ اللّه بِكُمْ اليُسْرَ وَلايُريدُ بِكُمُ العُسْرَ)[163]يعنى : ((خداوند، براى شما آسمانى را مى خواهد نه سختى را)).لذا در مسافرت روزه را برداشت و ركعتهاى نماز را كمتر كرده است . و حج نيز در تمام
عمر فقط يكبار واجب شده است تا مسلمانان گرفتار عُسر و حرج نشوند. اگر حج در هر
سال واجب بود، بندگان خدا قادر به انجام آن نبودند و لازم مى آمد خداوند
متعال انسانها را به بيشتر از ميزان توانايى و استعدادشان تكليف كرده باشد، در حالى
كه مى فرمايد:(لايُكَلِّفُ اللّه نَفْسا اِلاّ وُسْعَها).[164]يعنى : ((خداوند هيچ انسان را مگر به ميزان توانايى و استعدادش تكليف نمى كند)).در روايات نيز فلسفه يكبار واجب بودن حج ، مطرح گرديده است . امام رضاعليه السّلام
نيز مى فرمايد:((اِنّما اُمِرُوا بِحَجَّةِ واحِدَةٍ لااَكْثَرُ مِنْ ذلِكَ لا نَّ اللّه وَضَعَ الفَرائِضَ عَلى اءَدْنى
القُوَّةِ))[165]يعنى : ((بر مسلمانان يك حج واجب شده است ؛ زيرا خداوند واجبات را با توجه به پايين
ترين نيرو، وضع كرده است )).