هـمـه مـوجـودات از قـدرت دفـاعى ويژه اى برخوردارند و از آن براى دفاع در برابر حوادث و هـجـوم دشـمـن اسـتـفـاده مـى كـنـنـد. در ايـن مـيـان انـسـان بـا بـهـره مـنـدى از نـيـروى عـقـل و فـكـر به قدرت دفاعى برترى دست يافته ، امكانات بيش ترى را به خدمت در آورده و براساس نياز و به مقتضاى زمان و مكان از آن بهره مى گيرد.
اقسام دفاع
انـسان ، قدرت دفاعى خود را گاهى در جانبدارى از مقدّسات دينى ، آرمان هاى مكتبى ، وطن و ميهن اسـلامـى ، و گـاهـى در حـمـايـت از جـان ، مـال ، آبـرو و نـامـوس خـويـش بـه كـار مـى بـرد و در مـقـابـل مـتـجـاوزان بـه حـريم و حقوق خود و وابستگانش به دفاع مى پردازد. بر اين اساس مى توان دفاع را به دو قسم تقسيم كرد:1 ـ دفاع از اسلام و قلمرو آن 2 ـ دفـاع هـر فـرد از جان ، مال ، ناموس و آبروى خود و وابستگانش . در اين بحث به توضيح اين دو قسم مى پردازيم ؛
دفاع از اسلام و قلمرو اسلامى
اسـلام و قـلمـرو آن ، مـمـكـن است از دو راه (نظامى ) و (غير نظامى ) مورد هجوم دشمنان واقع شود. هجوم غير نظامى ، در عرصه هاى گوناگون سياسى ، اقتصادى و فرهنگى صورت مى پذيرد.
1 ـ دفاع نظامى
به چند مساءله فقهى در اين زمينه اشاره مى شود؛ اگـر دشـمـنـى كـه اساس اسلام و اجتماع مسلمانان را تهديد مى كند، كشور اسلامى را مورد هجوم قـرار دهـد، بـر مـسـلمـانـان واجـب اسـت ، بـه هـر وسـيـله اى كـه مـى تـوانـنـد بـا بذل جان ، مال و...دفاع نمايند.در صـورتـى كـه دشمن ، قصد تصرف كشور اسلامى و اسير كردن مسلمانان را دارد، دفاع به هر وسيله ممكن ، واجب است .هـر زمـان كـه دفـاع مـسـتـلزم جـنـگ نـظـامـى بـاشـد بـايد بر آن اقدام شود، اگر چه در ماه حرام باشد.(168)
2 ـ دفاع غير نظامى
مـنـظـور از (دفـاع غـيـر نـظـامـى )، دفـاع از اسـلام و مـسـلمـانـان در مقابل تهاجم سياسى ،اقتصادى و فرهنگى دشمن است كه مسلمانان بايد به مقتضاى نوع تهاجم در مقام دفاع برآيند و استقلال خود را در عرصه هاى ياد شده حفظ نمايند. اين نوع دفاع را به سه قسم مى توان تقسيم كرد:الف ـ دفـاع سياسى : دفاعى است كه براى دفع استيلاى سياسى دشمن انجام مى شود و احكام مربوط به آن چنين است :در صـورتـى كـه روابـط سـيـاسـى دولت هـاى اسـلامـى بـا بـيگانگان موجب استيلاى آنان بر