فعاليت هاى اختيارى انسان در اثر آگاهى و انگيزه، جامه ى عمل مى پوشد. براى حركت انسان ها در هر مسير (اعم از حق و باطل) صرف آگاهى كافى نيست، بلكه افزون بر آن، انگيزه نيز لازم است و تا انسان نسبت به كارهاى خير، انگيزه و نسبت به كارهاى ناشايست، دافعه اى باطنى نداشته باشد، در مسير صحيح قدم نمى گذارد و به پيش نمى رود. انسان بايد در كنار سيراب شدن عقل، با توجه به نتايج و عواقب كارهاى خوب و بد، نسبت به خيرات تمايل قلبى، و نسبت به شرور و زشتى ها نفرت و انزجار داشته باشد. اين نيز در پرتو «انذار» و «تبشير» حاصل مى شود. اين همه تأكيد قرآن بر بهشت و جهنّم و ذكر برخى ويژگى ها و جزئيات پاداش ها و كيفرهاى آن جهانى، افزون بر حقانيتش به سبب نقش مهمّ آن درجهت دادن و به تلاش واداشتن انسان است.به جز انسان هاى متعالى كه عبادت را تنها به دليل شايستگى خدا براى آن يا محبت و يا سپاسگزارى، انجام مى دهند، بيشتر انسان ها شوق به بهشت و يا بيم از جهنّم عامل حركت آن ها در جهت عبادت خداست. افزون بر اين، انذار و تبشير براى انسان هايى كه در اثر كجروى ها بيان استدلالى و موعظه برايشان سودى ندارد، هشدارى است كه گاه آنان را از مسير انحرافى خويش باز مى دارد. قرآن مجيد يكى از اهداف خود را انذار و تبشير معرفى مى كند و مى فرمايد: «أَنْزَلَ عَلى عَبْدِهِ الْكِتابَ... لِيُنْذِرَ بَأْساً شَدِيداً مِنْ لَدُنْهُ وَ يُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِينَ;[4] خداوند بر بنده ى خويش كتاب را فرو فرستاد... تا از عذاب سخت پروردگار بيم دهد و مؤمنان را بشارت گويد.»
3. درمان بيمارى هاى روحى
زدودن زنگارهاى دل، هم براى باور داشتن سخن حق ضرورت دارد و هم براى ارتقا از نردبان تكامل و قرب به خدا نقش اساسى ايفا مى كند. قرآن كريم يكى از اهداف خود را شفابخشى اعلام كرده و مى فرمايد: «يا أَيُّهَا النّاسُ قَدْ جاءَكُمُ... شِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ;[5] اى مردم از سوى خدا برايتان... شفابخش بيمارى هاى روحى آمد.» تعبير «شِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ» عام است و هرگونه بيمارى درونى، خواه كفر و نفاق و گمراهى باشد و خواه ديگر امراض باطنى، كه مانع از رشد معنوى انسان است، دربر مى گيرد.در آيه ى 14 سوره ى مطفّفين، قرآن دليل تكذيب معاد و روز جزا از سوى انسان هاى گنهكار و تجاوزگر را زنگار گرفتگى دل هايشان مى داند. آيه ى 10 سوره ى بقره نيز دليل نفاق و نيرنگ بازى منافقان را بيمارى دل آنان مى داند. به هرحال، تا ظرف دل از زنگار بيمارى گناهان و كارهاى ناشايست پاك نشود، بهترين معارف هم اگر در آن جاى گيرد، آلوده به شرك و نفاق مى شود و ثمربخشى خود را از دست مى دهد. قرآن درصدد است كه ظرف دل را پاك سازد و بيمارى هاى آن را بهبود بخشد. تلاوت قرآن و دل سپردن به آن چنين اثرى دارد كه در روايات آمده است: دل ها همچون فلزات زنگار مى گيرند، زدودن زنگار آن ها با استغفار و تلاوت قرآن ميسّر است.
لطفا منتظر باشید ...
