آداب انفاق در احاديث - ف‍ق‍ه‌ الاس‍لام‍ی‌ نسخه متنی

آداب انفاق در احاديث

آداب انفاق در سنت واحاديث معصومين، حكمت وآگاهى انسان را در اداره اقتصادى خانه مضاعف مى سازد، وبراى مزيداستفاده بخشى از اين آداب را يادآور مى شويم .

1 - قناعت به اندك وبسنده كردن به آن مستحب است. امام صادق عليه السلام مى فرمايد: "هر كه بامقدار اندكى از معاش از خدا خشنودگردد، خدا هم با مقدار كمى عمل از او خشنود مى گردد."(231)

2 - مستحب است زندگى انسان به قدر كفاف باشد. از پيامبرصلى الله عليه وآله رسيده است كه فرمود: "خوشا به حال كسى كه اسلام آورده وزندگيش به قدر كفاف است."(232)

3 - ميانه روى در مخارج ودورى از تنگ گرفتن واسراف، مستحب است. داوود رقى از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه فرموده است:"ميانه روى را خدا دوست دارد واسراف را خدا ناپسند مى شمارد،اگر چه هسته اى را بيرون فكنى كه به كار آيد، يا باقيمانده نوشاك خودرا بيرون بريزى."(233)

4 - در حديثى از ابو الحسن عليه السلام آمده است كه: "هر كس ميانه روى در پيش گرفت نيازمند نشد."(234)

5 - آنچه براى بدن خوب ومفيد باشد اسراف نيست، در حديثى از امام صادق عليه السلام آمده است: "اسراف در امورى است كه مال را به تباهى كشد وبه جسم زيان وارد آورد."(235)

6 - مستحب است انسان حد وسط، بين اسراف و بخل، را برگزيند. در تفسير اين حد از امام جعفر صادق عليه السلام رسيده است كه حضرت عليه السلام اين آيه را تلاوت فرمود: )وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذلِكَ قَوَاماً(236)).

وآنان هستند كه هنگام انفاق اسراف نكرده، وبخل هم نورزند،بلكه )در احسان( ميانه رو ومعتدل باشند.

راوى مى گويد: حضرت عليه السلام مشتى سنگريزه برداشت ودر دست خود محكم گرفت وفرمود: "اين همان تنگ گرفتنى است كه در قرآن خداوند يادآور شده" وسپس مشتى ديگر سنگريزه در مشت گرفت ولى همه آنها را از كف رهانيد وفرمود: "اين همان اسراف است".

وسپس مشتى ديگر سنگريزه در دست گرفت ومقدارى از آن را رهاكرد ومقدارى نگه داشت وفرمود: "اين همان قوام وميانه روى است."(237)

7 - مستحب است براى خانواده با گشاده دستى عمل شود.ابوحمزه از امام زين العابدين روايت مى كند كه فرمود: "پسنديده ترين شما نزد خدا كسى است كه بر خانواده اش تنگ نگيرد."(238)

امام رضاعليه السلام مى فرمايد: "مرد بايد با گشاده دستى با خانواده اش رفتار كند، تا آرزوى مرگ او را نكنند."(239)

8 - بر انسان واجب است تا حد كفايت به خانواده اش انفاق كندوبدين ترتيب انفاق بر صدقه مقدم است تا كفايت خانواده اش انجام پذيرد، در حديثى از امام باقرعليه السلام آمده است كه مردى به ايشان عرض كرد: در كوهستان ملكى دارم كه سالانه سه هزار درهم از آن سود مى برم، دو هزار از آن را نفقه خانواده مى كنم، وسالانه هزاردرهم را صدقه مى دهم، امام عليه السلام فرمود: "اگر دو هزار درهم براى آنچه در طول سال بدان نياز دارند كافى است، تو با اين كار به خويش نگريسته اى وبه خود آمده اى ودر زمان حيات به كارى پرداخته اى كه زنده به هنگام مرگش وصيت مى كند."(240)

9 - پيامبرصلى الله عليه وآله بر كسى كه حق خانواده را ضايع مى كند نفرين فرستاده است. از پيامبرصلى الله عليه وآله نقل است كه فرمود: "ملعون است ملعون، كسى كه زحمتش را بر مردم افكند، ملعون است ملعون،كسى كه حق نانخورهايش را تباه سازد."(241)

10 - پيامبرصلى الله عليه وآله دستور به سخاوت وگشاده دستى داده است. ازايشان نقل است كه كسى نزد ايشان آمد وعرض كرد يا رسول اللَّه! ايمان كدام يك از مردم بهتر است؟ حضرت گفت: "گشاده دست ترين آنها."(242)

واز امام صادق عليه السلام روايت شده كه فرمود: "يك نوجوان گنهكارگشاده دست نزد خدا محبوبتر است از پير مرد عابد بخيل."(243)

11 - آدمى نبايد از فقر در هراس باشد، چون به بخل گرفتارمى شود از امام عليه السلام نقل شده كه فرمود: "خداوند براى بنده به قدرمخارج او، از آسمان كمك مى فرستد، وهر كه به عوض دادن خداوند يقين كند با جان ودل انفاق مى كند."(244)

12 - مستحب است آدمى هر روزه ولو به مقدار يك درهم هزينه كند، از امام رضاعليه السلام نقل است كه يكى از غلامان بر ايشان وارد شدواو فرمود: "آيا امروز چيزى هزينه كرده اى؟" اوگفت: خير،امام عليه السلام فرمود: "پس خدا از كجا به ما عوض دهد، برو هزينه كن ولوبه اندازه يك درهم."(245)

ودر حديثى از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود: "هر كه چهار چيز را به جاى آورد چهار خانه در بهشت خواهد داشت: انفاق كند واز فقر نهراسد. با مردم با انصاف رفتار كند. در جهان سلام وصلح را گسترش دهد. لجاجت را ترك كند اگر چه حق با او باشد."(246)

13 - مستحب است شخص مسلمان با انفاق، صله رحم كند. ازامام صادق يا باقرعليه السلام نقل است كه به ميسر فرمودند: "اى ميسر!گمان مى كنم با كسانت صله رحم مى كنى" عرض كرد: فدايت گردم آرى، من در بازار، نوجوان بودم ودو درهم مزدم بود، يك درهم را به عمه ام ودرهم ديگر را به خاله ام مى دادم. امام عليه السلام فرمود: "به خداسوگند دو بار اجل تو رسيده است وهر بار )به خاطر اين صله رحم(به تأخير افتاده است."(247)