2 ـ مقدار جزيه: - تفسیر کوثر جلد 4

بحرين و هجر جزيه گرفت(1) و درباره آنها فرمود: سنّوا بهم سنّة اهل الكتاب يعنى المجوس(2) يعنى با آنها (مجوس) مانند اهل كتاب رفتار كنيد. و نيز امير المؤمنين على بن ابيطالب (ع) از مجوس جزيه مى گرفت و مى فرمود: المجوس انما الحقوا باليهود و النصارى فى الجزية و الديات لأنه قد كان لهم فيما مضى كتاب.(3) يعنى مجوس در جزيه و ديات به يهود و نصارى ملحق شده اند چون آنها هم درگذشته كتابى داشتند.

درباره صابئين اختلاف نظر وجود دارد و بعضى از فقهاى شيعه مانند ابن جنيد و نيز از شافعى نقل شده كه آنها از اهل كتاب هستند و با توجه به اينكه در قرآن كريم آنها را در رديف يهود و نصارى ذكر كرده مى توان به اهل كتاب بودن آنها نظر داد. در اين باره بحث مفصلى داشتيم رجوع شود.(4)

وقتى با اهل كتاب مصالحه شد و آنها ملتزم شدند جزيه بدهند، از زنان و كودكان و ديوانگان جزيه گرفته نمى شود و از غير آنها اگر چه پير يا مريض يا راهب و يا فقير باشد جزيه گرفته مى شود البته براى فقير مهلت داده مى شود.(5)

2 ـ مقدار جزيه:

جزيه حد معينى ندارد و در قرآن كريم و احاديث، مقدار خاصى براى آن ذكر نشده است. بنابراين تعيين مقدار آن به حاكم اسلامى واگذار شده است كه بر حسب مصلحت مسلمانان و با در نظر گرفتن شرائط موجود مقدار آن را تعيين كند. در اين مسأله فقها اتفاق نظر دارند و فقط از اسكافى نقل شده كه حداقل مقدار آن براى هر يك نفر يك دينار است و حد اكثر را امام تعيين مى كند.(6)

در ميان فقهاى اهل سنت مسأله مورد اختلاف است ابوحنيفه مقدار آن را براى ثروتمند چهل و هشت درهم و براى متوسط بيست و چهار درهم و براى فقير

1 - وسائل الشيعه، ج 11، ص 96 2 - همان، ص 98 3 - همان 4 - پژوهشى درباره صابئين، ص 15 به بعد و نيز تفسير كوثر ج1 ذيل آيه 62 از سوره بقره.

5 - محقق حلى، شرايع الاسلام ص 91.

6 - جواهر الكلام، ج 21، ص 245.