تفسیر کوثر جلد 4

فرمود: اين آيه درباره اين امّت نازل شده و منظور از مردان، امامان از آل محمد(ص) هستند. گفتم: پس اعراف چيست؟ فرمود: راهى ميان بهشت و جهنم. پس هركس از مؤمنان گنهكار را كه امامان ما شفاعت كنند، نجات مى يابد و هركس را كه شفاعت نكنند هلاك مى شود.

اين بود مجموعه اى از رواياتى كه درباره معرفى اهل اعراف از طريق اهل بيت وارد شده است. بعضى ها با توجه به روايات دسته اول گفته اند كه اعراف جايگاه انبيا و اوليا و ائمه است كه مقامى بالاتر از اهل بهشت دارند. علامه طباطبائى ضمن تاييد اين سخن، از آيه هم آن را استظهار كرده است.(1) بعضى ها هم با توجه به دسته دوم از روايات گفته اند كه اهل اعراف همان افراد ضعيف الايمان هستند كه ثواب و گناه آنها مساوى است.

آنچه از بررسى آيات و مجموع روايات به نظر مى رسد اين است كه اعراف جايگاه ويژه اى ميان بهشت و جهنم است كه مؤمنين گنهكار كه نه لايق بهشت و نه مستحق جهنم هستند، در آنجا خواهند بود و در انتظار سرنوشت به سر خواهند برد و در عين حال انبيا و ائمّه هم كه در فكر نجات چنين افرادى هستند در همين موقف در كنار آنان خواهند بود تا نزد خدا شفاعت آنها را بكنند و آنها وارد بهشـت شونـد.

اين مطلب علاوه بر اينكه در دسته سوم از روايات به روشنى بيان شده مى تواند وجه جمع خوبى ميان دسته اول و دوم از روايات باشد. در آيات مربوط به اعراف نيز شواهدى بر حضور اين دو گروه وجود دارد. آنجا كه مى فرمايد: بر اعراف رجالى هستند كه همه اهل بهشت و اهل جهنم را مى شناسند. اين جمله در خور انبياء و امامان است .

علاوه بر اينكه كلمه رجال دلالت بر عظمت شأن آنها مى كند، شناختن همه بهشتيان و دوزخيان نيز معرفت بزرگى است كه تنها آنان مى توانند آن را داشته باشند. همچنين در پايان آيات مربوط به اعراف آمده كه گفته مى شود وارد

1 - طباطبائى، الميزان ، ج 8، ص 125.