تفسیر کوثر جلد 4

دوم خمس، سوم خمس خمس و چهارم اصل غنيمت. (1) ولى فقهاء شيعه موارد خاصى را براى انفال بيان مى كنند. محقق پنج مورد;(2) و شيخ طوسى شش مورد(3) و علاّمه حلّى ده مورد(4) براى آن ذكر كرده اند; البته بعضى از مواردى كه علامه حلّى بيان كرده در موارد ديگر تداخل دارد; بنابراين موارد و مصاديق انفال همان پنج يا شش يا هفت مورد است كه در زير شرح داده مى شود. اين موارد مخصوص خدا و رسول و امام، يعنى حاكم اسلامى است كه هر گونه كه بخواهد در آن تصرف مى كند و عبارتند از:

1 - زمينهايى كه بدون جنگ در اختيار مسلمانان قرار مى گيرد، خواه ساكنان آن آنجا را ترك كنند و يا با اختيار خودتسليم مسلمانان نمايند.

صاحب جواهر براى اين مورد ادعاى اجماع كرده است و مستند آن روايات متعددى است; از جمله: موثقه محمد بن مسلم كه از امام صادق (ع) به اين شرح نقل مى كند:عن ابى عبدالله(ع) قال: ان الانفال ما كان من ارض لم يكن فيه هراقة دم او قوم صولحوا و اعطوا بايديهم و ماكان من ارض خربة او بطون اودية فهذا كلّه من الفيىء و الانفال لله و للرسول فما كان لله فهو للرسول يضعه حيث يحبّ.(5)

امام صادق(ع) فرمود: انفال زمينى است كه در آن خونريزى نشده و مردمش آن را مصالحه كرده اند و به دست خود تحويل داده اند، ونيز زمينهاى خراب يا ته درّه ها. همه اينها از فيئ يا انفال است و مخصوص خدا و پيامبر مى باشد، و آنچه براى خداست از آنِ پيامبر است. هر كجا كه دوست داشته باشد مصرف مى كند.

2 - زمينهاى موات، خواه زمينى باشد كه زمانى مالك داشته و مالك آن آنجا را

1 - قرطبى، الجامع لاحكام القران، ج 7، ص 362.

2 - شرايع الاسلام، ص 53.

3 - شيخ طوسى، النهاية، ص 419.

4 - علامه حلى، قواعد الاحكام در ضمن سلسلة الينابيع الفقهيه، ج 5، ص 434.

5 - وسائل الشيعه، ج 6، ص 367.