تفسيرهاى مشهور اهل سنت - آشنایی با تفاسیر قرآن مجید مفسران نسخه متنی

ب ـ روايـات تـفـسـيـرى در ايـن كـتـاب بـا واسـطـه خـيـلى كم از امام باقر(ع ) و امام صادق (ع ) نقل شده است .

ج ـ مؤ لف در زمان امام حسن عسكرى (ع ) آن را تاءليف كرده است .

د ـ پدرش كه بيشتر روايات از او نقل شده ، از اصحاب امام رضا(ع ) بوده است .

فراوان است .

و ـ اين تفسير، يك تفسير روايى محض است .(76) شـرح حـال مـؤ لف : مـؤ لف بـخـش عـمـده ايـن تفسير، على بن ابراهيم قمى است . وى شخصيتى بـزرگـوار و عاليقدر است كه شيخ كلينى از شاگردان او به شمار مى آيد و 7068 روايت از او نـقـل كـرده اسـت . عـلى بـن ابراهيم علاوه بر تفسير، داراى تاءليفاتى به نامهاى ((الناسخ والمنسوخ ))، ((الشرايع )) ، ((قرب الاسناد)) و... بوده است .

او بـخـشـى از عـمـر خـود را در اواخـر قـرن سـوم و بـخـشـى را در اوايـل قـرن چـهـارم هـجـرى سـپرى كرد. سال وفات او بطور دقيق مشخص نيست . برخى آن را در سال 329 ه‍. ق دانسته اند.(77)

تفسير عياشى

اين تفسير حدود يازده قرن پيش تدوين شده و ازآن زمان تاكنون مورد توجه و استفاده دانشمندان و مفسران قرار گرفته است . علامه طباطبائى (ره ) در مقدمه اى كه بر تفسير ياد شده نوشته ، آورده است : يكى از بهترين چيزهايى كه از گذشتگان به ما ارث رسيده ، تفسير عياشى است .

تـفـسـيـر عـيـاشـى از تـفـسيرهاى روايى و ماءثور بسيار مشهور و مورد اطمينان است كه از طرف دانـشـمـندان گذشته و حال مورد توجه قرار گرفته است . متاءسفانه در اين ميراث گرانقدر دو اشـكـال ايجاد كرده اند:اول اين كه روايات اين تفسير هرچند ابتدا با سلسله سند ذكر شده ولى بـعـدهـا نسخه برداران براى اختصار، سندها را حذف كرده اند. دوم اين كه اين تفسير در دو جزء نـوشـتـه بـوده (و ظـاهـرا شـامـل هـمـه قـرآن بـوده است )، ولى متاءسفانه جزء دوم آن به دست ما نرسيده است .(78) آيـات پـرداخـتـه و بـه تـرتـيـب ، روايـات مربوط به هر يك را ذكر كرده است . تفسير عياشى مـوجـود تـا انـتـهـاى سـوره كـهـف ادامـه يـافـتـه و در مـجـمـوع 2680 روايـت را نقل كرده است .(79) مـؤ لف تـفـسير: نويسنده اين تفسير محمد بن مسعود بن عياش ، كنيه اش ابو نصر و معروف به عياشى است . وى يكى از بزرگان شيعه و از استوانه هاى علم حديث و تفسير به شمار مى آيد. هـمـه دانـشـمندان بر عظمت ، بزرگوارى ، فراوانى دانش و مورد اطمينان بودن او نظر دارند. او دراحـيـا و گسترش علوم دينى بسيار جدى و كوشا بود و سيصد هزار دينار را كه از پدرش به او ارث رسـيـده بـود، در ايـن راه مـصـرف كـرد. خـانـه او مـحـل بـحـث و درس ‍ دانـش پـژوهـان و طلاب علوم دينى بود و علاوه بر جلسه هاى خصوصى كه بـراى خـواص و شاگردان خود داشت ، جلسه اى نيز براى عوام و توده مردم برگزار مى كرد. عـيـاشـى حـدود دويـسـت كـتـاب در رشـتـه هـاى مـخـتـلف تـاءليـف كـرد و در سال 320 ه‍. ق به رحمت ايزدى پيوست .(80) عـلاوه بـرچـنـد تـفـسـيـر يـاد شـده ، دانـشمندان آن زمان كتابهاى تفسيرى ديگرى نيز به رشته تحرير در آورده اند، ولى متاءسفانه در گذر ايّام از بين رفته است . از جمله مفسرانى كه در آن عـصـر دسـت بـه تـاءليـف كـتـابـهـاى تـفسيرى زده اند، ولى كتابهايشان به دست ما نر سيده ، عبارتند از:

1 ـ فضل بن شاذان نيشابورى از فقها و متكلمان شيعه و از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع ).

2 ـ على بن اسباط بن سالم كوفى .

3 ـ حسن بن محجوب بن سرّاد (زرّاد) كوفى .

4 ـ على بن حسين بن موسى معروف به ابن بابويه (پدر شيخ صدوق ).

5 ـ محمد بن على بن حسين بن موسى معروف به شيخ صدوق از بزرگان دانشمندان شيعه .

تفسيرهاى مشهور اهل سنت

جامع البيان عن تاءويل آى القرآن

ايـن تـفـسـيـر كـه در قـرن سـوم هـجـرى تـدويـن شـده از آن جـهـت كـه بـراى عـقـل و اسـتـدلال عـقـلى ، جـايگاهى باز كرد، براى مفسران آن عصر كه از شيوه نقلى پيروى مى كردند، خوشايند نبود؛ ولى