تـفـسـيـر ياد شده يكى از آثار ارزشمند سيّد رضى است كه داراى ده جزء بوده است . متاءسفانه نـه جـزء آن بـعـد از وفـات مـؤ لف مـفـقـود شـده و فـقـط جـزء پـنـجـم آن كـه تـفـسـيـر سـوره آل عـمـران تـا آيـه 48 سـوره نـسـاء اسـت ، بـاقـى مـانـده اسـت . تـفـسـيـر حـقـايـق التاءويل چنانكه ازنامش آشكار است ، تمام آيات متشابه را تفسير كرده است . افسوس كه از آن سرمايه بزرگ قر آنى ، تنها يك جلد در دست ماست .(103) روش تـفـسـيـرى سـيـد رضـى : روش سـيـد رضـى در تـفـسـيـر ايـن آيـات ، بـر ايـن مـنـوال بـوده كـه ابـتـدا خـود ذيـل عـنـوان ((بـيـان شـبـهـه )) بـا طـرح سـؤ ال ، تناقضات ظاهرى كه به ذهن خواننده اين آيات خطور مى كند را مطرح كرده و سپس به طور مـشـروح بـه پـاسـخ گـويـى مـى پـردازد. در پـاسـخـگـويـى اقـوال عـالمـان را نقل كرده و قول صحيح را انتخاب و يا نظر خويش را بيان مى دارد. به عنوان نمونه به ذكر يك مورد از تفسير ايشان مى پردازيم .سيد رضى در تفسير آيه :((يـااَيُّهـاالَّذيـنَ اوُتـوُا الْكـِتـابَ امـِنـوُا بـِمـا نـَزَّلْنا مُصَدِّقا لِما مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ اَنْ نَطْمِسَ وُجوُها فَنَرُدَّها عَلى اَدْبارِه ا اَوْ نَلْعَنَهُمْ ...))(104) اى كـسـانـى كـه كـتـاب (خـدا) بـه شـمـا داده شـده بـه آنـچـه نـازل كـرديـم و هـمـاهـنـگ بـا نـشـانه هايى است كه با شماست ، ايمان بياوريد، پيش از اين كه صـورتـهـايـى را مـحـو كـنـيـم ، سـپـس به پشت سر باز گردانيم يا آنها را از رحمت خويش دور سازيم ... .بيان مى دارد كه اين آيه ، اهل كتاب را تهديد نموده كه اگر ايمان نياورند، خداوند در خلقت آنان تغيير ايجاد مى كند. در حالى كه ما مى دانيم اهل كتاب به راه كفر خود ادامه دادند و اين عذاب نيز شامل حال آنان نشد.ايـشـان در پـاسـخ بـه ايـن اشـكـال ، جـواب عـالمـان را بـه نقل زير مى كند:بعضى گفته اند چون برخى از اهل كتاب ايمان آوردند اين عذاب برداشته شده است .برخى ديگر اين آيه را به گونه اى معنوى تفسير كرده اند كه مراد از آن را تغيير در صورت مـعـنـوى و بـاطـنـى آنـان دانـسـتـه انـد، و گـفـته اند كه منظور آن است كه آنها در راه ضلالت و گمراهى خود، به هلاكت معنوى و عدم راهيابى به هدايت گرفتار خواهند شد.عده ديگرى نيز تحقق اين عذاب را در آخرت دانسته اند.ايـشـان هـمـچنين اقوال ديگرى را نقل مى كند. در پايان نظر خويش را ابراز مى دارد كه ممكن است مـنـظـور از ((وجـوه )) در ايـن آيه ((رؤ ساى اهل كتاب )) باشند و خداوند آنان را به هلاكت تهديد نـمـوده بـاشدو يا منظور هلاكت خود شخص باشد نه صورت ظاهرى اش . و براى هر كدام از اين دومعنا، شواهد و قراينى را يادآور مى شود.(105)
تفسيرهاى مشهور اهل سنت
لطائف الاشارات
نـام معروف اين تفسير، تفسير قشيرى است . اين تفسير به زبان عربى و در سه جلد چاپ شده و سبك آن عرفانى ـ تربيتى است .روش تـفـسـيـرى مـؤ لف : مـفـسـّر مـزبـور، پـيـش از اين كتاب ، تفسيرى به نام ((التيسير فى التـفـسـيـر)) بـا روش مـعـمـول نـگـاشـتـه اسـت كـه بـيـشـتـر بـه لغـت ، ادبـيـات ، اسـبـاب نـزول و اخـبـار و قـصـص تـوجـه داشـتـه ، ولى در ايـن تـفـسـيـر از روش خـود عـدول كـرده و تـلاش نـمـوده تـا در تـفـسـيـر آيـات ، بـه روش عـرفـا و اصـحـاب اشـاره عـمل كند و آيات قرآن را با معناى با طنى آن تبيين كند و خواننده را به جنبه هاى عرفان عملى و اخلاقى توجه دهد. گفتنى است كه مؤ لف در اين تفسير، به منظور تقويت روش خود از روايات و اشعار، بيشترين سود را برده است .عـربـى در ((فـصـوص الحـكـم )) آيـات را يـكـسـره بـه مـعـانـى تـاءويـلى حمل نمى كند، بلكه ظاهر را
لطفا منتظر باشید ...
