لطفا منتظر باشید ...
سـيـاسـت خـارجـى و روابـط بـيـن الملل در رژيم سابق به شكل كنونى اش نهادينه نشده بود.بـراى پـى بـردن بـه مـنـزلت و جـايـگـاه روابـط بـيـن المـلل در نـظـام اسـلامى ايران ، مى توان آن
را از دو زاويه مورد بررسى قرار داد؛ يعنى ابتدا مـى تـوان ايـن مـقـوله را از ديـد قـانـون اسـاسـى
بـررسى كرد و سپس با جستجو در حقوق بين الملل اسلامى به اهميّت آن پى برد.
الف ـ روابط بين الملل در آيينه قانون اساسى
جمهورى اسلامى ايران با الهام گيرى از تعاليم نجات بخش اسلام ، برنامه هاى برون مرزى و فـرامـلّى خـود را بـا هـدف تـحـقـّق بـخـشـيـدن بـه آرمـان حـكـومـت واحـد جـهـانـى بـراسـاس اصـل
اسـتـراتـژيـك صدور انقلاب و ارزشهاى اسلام ناب به سرتاسر جهان تنظيم نموده است .(205) در هـمـيـن
راسـتـا در قـانـون اسـاسـى جـمـهـورى اسـلامـى ايـران فـصـلى مـسـتـقـل بـه سـيـاسـت خـارجـى
كـشـور اخـتـصـاص يـافـتـه كـه اصـول 152 تـا 155 از فـصـل دهـم را شـامـل مـى شـود و ايـن نـكته
بيانگر اهتمام و توجّه نظام اسـلامـى ايـران بـه مـقـوله روابـط بـين الملل مى باشد. با اين ملاحظات
درمى يابيم كه حقوق اسـاسى ايران بطور مستقيم و در مواردى ، بصورت غير مستقيم بر ضرورت برقرارى
روابط سالم با ساير كشورها تأ كيد دارد.در مـقـدّمـه قـانـون اسـاسـى ، در مـبـحث (شيوه حكومت در اسلام) نيز، اشاره به ارزشهاى والا و
جـهـانـشـمـول اسـلامـى و تـأ كيد بر گسترش روابط بين المللى با جنبشهاى اسلامى و مردمى ، گـويـاى
تـوجـّه و عـنـايـت خـاص نـظـام اسـلامـى ايـران بـه مقوله بسط و گسترش روابط با كشورهاى مختلف
دنياست .
ب ـ روابط بين الملل و حقوق بين الملل اسلامى
آيـات قـرآن كـريـم و سـيـره سـياسى پيامبر اكرم (ص) ترسيم كننده آرمان و هدف غايى حكومت اسلامى است .در اين چشم انداز، اسلام درصدد آن است كه از انسانهاى پراكنده در كره زمين امّتى واحـد و يـكـپـارچـه فـراهـم آورد. يـعـنـى كـشـورى به گستردگى كره زمين و دولتى به شعاع فـعـاليـت و
صـلاحـيت همه انسانها و سرزمينها. بدين ترتيب ملاحظه مى شود كه اسلام ، نظامى نيست كه به يك منطقه
جغرافيايى و گروه خاصى از افراد انسانى اختصاص يافته باشد:(وَ ما اَرْسَلْناكَ اِلاّ كافًَّْ لِلنّاسِ بَشيراً وَ نَذيراً)(206)و ما تو را جز براى اين كه عموم بشريت را (به رحمت خدا) بشارت و (از خدا بترسانى)
نفرستاديم .بـديـن لحـاظ، نـظـام حـقـوقـى اسـلام ، نـظـامـى فـراگـيـر و جـهـانـشـمـول تـلقـّى مـى شـود،
ولى ايـن يـك ديـدگاه آرمانى است و تا تحقّق آن راهى دشوار و طولانى را بايد پيمود. امّا با در نظر
گرفتن وضع موجود جهان ، يعنى در شرايط كنونى كه وحـدت و يـكـپـارچگى هنوز بر جامعه بشرى حكمفرما
نشده است ، يك سلسله اصولى تدارك ديده شده كه تنظيم كننده و سامان بخش روابط كشور اسلامى با ساير
واحدهاى سياسى عضو جامعه جهانى است ؛ كه از اين اصول به حقوق بين الملل اسلامى تعبير مى گردد.(207)در حـقـوق بـيـن المـلل اسـلامـى بـه يـك سـلسـله قـواعـد و اصـول فـطـرى و الهـى نـظـيـر
تـابـعـيـت ، شـنـاسـايـى مـلل بـيـگـانـه ، اصـل هـمـزيـسـتـى مـسـالمـت آمـيـز، اعـتـزال ،(208)
اصـل وفـاى بـه عـهـد، مـنـع مداخله قهرآميز براى تحميل عقيده ، روابط دوستانه و مودّت آميز با
بـيـگـانـگـان ، صـلح و اتـّحـاد، حـلّ و فـصـل مـسـالمـت آمـيـز اخـتـلافـهـا و دهـهـا اصـل و
قـاعـده ديـگـر بـرمـى خـوريـم كه همگى نشان دهنده اهتمام و عنايت شارع مقدّس به مسأ له برقرارى
روابط با ساير ملل دنيا مى باشد.(209)مـفاهيم بالا و نيز مقولاتى چون كشور، ميهن ، ملت ، دولت ، قلمرو ارضى دولتها، خطوط سياست خـارجـى ،
روابـط بـيـن المـللى ، ديـپـلمـاسـى و... در حـقـوق بـيـن المـلل اسلامى كه براى سامان بخشيدن به
روابط مسلمانان با ديگر ملّتها به عنوان اصولى مـتـقـن و اسـتـوار پـيـش بـيـنـى گـرديـده ،
جـمـلگـى گـويـاى اهـمـيـّت روابـط بـيـن الملل در سياست خارجى كشور اسلامى مى باشد.(210)
