انتصاب مقامات ارشد داراى تماس نزديك با آذربايجان در تبريز به
پايان خط رسيده است.
وى فكر مى كرد كه سازمان دهندگان از داوطلبان مشتاقى استفاده
مى كردند كه انگيزه آنها نيز نارضايتى عميق و گسترده جمعيت كشاورز
از سياستهاى دولت در قبال قيمت محصولات كشاورزى مى باشد. با
اين حال، وى مى گويد كه همه ئ رابطهاى وى در تبريز معتقدند كه
تظاهر كنندگان تحت كنترل "عناصر بيگانه" نبوده اند، زيرا در عين
سازمان داشتن، اهداف مورد تهاجم نشانگر نارضايتيهاى آذربايجانيها
بوده است. آنها معتقدند كه محرك اصلى اين تظاهرات افراد محلى " و
يا غير آذربايجانى ايرانى " بوده كه عمليات خرابكارى آنان را موئثرتر
ساخته اند.
اظهار نظر سفارت آمريكا در تهران: در عين حال كه آمار و ارقام مربوط
به تلفات با آمار رسمى و موثق بسيار مغاير است، ولى اصل گفتگو
واقعيت دارد هر چند تا حدودى مهيج است.
مقام سياسى از تبريز: ديويد مك گافى
" 01/21/75 " -1/3/8791
51 شماره سند
فوريه 8791 تاريخ:
اغتشاشات تبريز
خيلى محرمانهيادداشت در مورد يك گفتگو
شركت كنندگان: دى يابر پانوسيان، اسقف ارمنيهاى تبريز
مايكل. ج. مترينكو،
كنسول
مكان و زمان: محل زندگى اسقف، تبريز - فوريه 8791
موضوع: اغتشاشات تبريز
طى يك بحث طولانى كه بيشتر حول اغتشاشات اخير تبريز بود،
اسقف اظهار داشت كه اگر چه وقايع اخير جنبه هايى سخت مذهبى
داشته اند، بعقيده ئ وى هيچگونه احساسات ضد مسيحى يا ضد ارمنى
توسط مردم تظاهركننده ابراز نشده است. وى گفت او در طول
درگيرى روزانه بطور دائم با خانواده هاى ارمنى كه در سطح شهر
پخش هستند در تماس بوده، و بعنوان نتيجه گفت كه حتى از بصيرت
و احتياط شورشيان در تعجب فرو رفته است.
بعنوان مثالى از بردبارى اغتشاشگران ، وى توضيح داد كه چگونه
يكى از تحت الحايه هايش يعنى يك هنرمند ارمنى كه گالرى يا
استوديوى كوچكش در نزديكى مركز اولين درگيرى بود، قبل از اينكه
گالريش را ببندد خود را مواجه با گروهى از شورشيان ديده بود. " به
دستور رهبران مسلمان، چند روز قبل از اغتشاشات، كليه مغازه ها و
مراكز تجارى تعطيل گرديده بودند اما هنرمند ارمنى اين دستور را
ناديده گرفته بود. " يكى از رهبران گروهى از مردم تظاهركننده نگاهى
به مغازه ئ وى انداخته و به گروهش گفته بود كه: "او يك هنرمند است
.... ولش كنيد". و بعد از تذكر به آن مرد داير بر اينكه مغازه اش را بسته
و به خانه اش برود، و در حاليكه گالرى را دست نخورده ترك مى كردند
اقدام به شكستن شيشه هاى پنجره هاى بانكى كه در نزديكى آن بود،
كردند.
باز در يك واقعه ئ مشابه، يك گروه بزرگ از جمعيت اقدام به خرد كردن
شيشه هاى يك بانك نمودند كه بعداہ دريافتند در آپارتمان بالاى بانك
عده اى زندگى مى كنند. آنها زنگ زدند و وقتى كه زنانى كه در خانه
بودند بالاخره پاسخ دادند، به آنها گفتند كه چون قصد به آتش كشيدن
بانك را دارند، مجبورند آپارتمانشان را ترك كنند. زنان وحشت زده
شدند ولى شورشيان به آنها اطمينان دادند كه اگر بيرون بيايند
صدمه اى به آنها وارد نمى شود. وقتى كه زنان پاسخ دادند كه آنها
ارمنى بوده و پوشش ندارند " "چادر" - زنان ارمنى در تبريز پوششى
كه مخصوص زنان مسلمان محافظه كار است، سر نمى كنند " ،
سخنگوى جمعيت دوباره ترس آنها را بيمورد دانسته و به آنها گفت
كه مهم نيست و تنها چيزى كه مهم است اين است كه آنها خانه ئ خود را
ترك كنند مبادا كه آتش از بانك به آن سرايت كند.
اسقف كه در مورد نظريات فرق مختلف مذهبى بسيار متبحر است
" بسيارى از خويشان او در زمان قتل عام ارمنيها توسط تركها كشته
شدند و او در شهر آلپو در سوريه بزرگ شده و قبل از اينكه به سمت
فعليش در تبريز منصوب شود سالها در بيروت زندگى كرده است " ، او
احساس مى كند كه تبريز با وجود همه ئ تعصبات و محافظه كاريهايش
از هر محل ديگرى در سوريه و لبنان براى او و هم كيشانش بهتر است.
او از اينكه قادر به همزيستى و دوستى با مردم با اعتقادات متفاوت
مى باشد، بخود مى بالد و فعالانه در جلسات مرتبى كه پروتستانها،
كاتوليكهاى رومى، كاتوليكهاى آسورى و روحانيون ارمنى در منطقه
برگزار مى كنند شركت مى نمايد. اسقف حتى ادعا مى كند كه در طى
مسافرتش به تركيه، با تركها سازگار شده است. تنها گروه ملى كه
اسقف آنها را تحقير مى نمود، "جامعه ئ ارمنيهاى آمريكايى" است كه به
گفته ئ او تنها گروه ارمنى بودند كه در جريان نزاعهاى لبنان، هرگز سعى
نكردند كه به كليسايشان يا مردمشان كمكى كنند.
نوشته شده توسط: م. ج. مترينكو
61 شماره سند
سفارت آمريكا در تهران - 3402 از:
وزارت خارجه، واشنگتن دى سى به:
27 فوريه 87-8/21/6531 تاريخ:
اغتشاشات تبريز: تحقيق ادامه دارد
خيلى محرمانه27 فوريه 87-8/21/6531
از: سفارت آمريكا در تهران - 3402
به: وزارت خارجه، واشنگتن دى سى
موضوع: اغتشاشات تبريز: تحقيق ادامه دارد
خلاصه: تحقيقات دولت ايران پيرامون اغتشاشات 18 فوريه تبريز
بدون اعلاميه ديگرى همچنان ادامه دارد. بيش از 600 نفر دستگير
شدند ولى حدود 40 نفر آزاد گرديده اند. چندين نوع زره پوش در 18
فوريه در تبريز موجود بود. سوئالات اصلى پاسخ داده نشده حول و
حوش اينكه چه كسى اغتشاشات را سازماندهى كرد.
آشوبگران چگونه اسلحه بدست آوردند و چرا تبريز صحنه
برخوردهاى عمده بود، دور مى زند. انگليسى ها مظنون به اين هستند
كه برخى از تروريست ها در برنامه ريزى اغتشاش دست داشتند.
دانشگاه تبريز در 26 فوريه باز شد.
در نقاط ديگر، 15 دانشجوى حقوق دانشگاه تهران بدنبال تحقيقات
در مورد آشوب هاى 20 فوريه در دانشكده حقوق دانشگاه تهران،
همچنان در بازداشت باقى ماندند. پايان خلاصه.
1- مطبوعات گزارش كرده اند حدود 625 نفر تاكنون براى تحقيقات
پيرامون علل اغتشاشات 18 فوريه تبريز بازداشت شده اند. دفتر
دادستان عمومى استان
آذربايجان شرقى اعلام نموده است كه 40 نفر يا بر اساس ضمانت يا
بخاطر فقدان مدرك آزاد خواهند شد.
2- تحقيقات دولت ايران در مورد وقايع تبريز ادامه دارد، اما هيچيك
از گروههاى تحقيق، قضات نظامى يا غير نظامى نظريه اى ابراز
نمى نمايند. مقامات سفارت انگليس " محفوظ بماند " كه از تبريز
بازديد كردند به سفارت گفتند كه منبع انگليسى ها در نيروهاى
موتوريزه، در روز تظاهرات، استفاده از تانكهاى چيفتن و اسكورپين
" انگليسى " و تانكهاى ام - 47 آمريكايى و نفربرهاى زرهى روسى را
به چشم ديده است. همين منبع گفت افراد محلى قبل از حضور
تانكها در شهر، آنها را در حومه و خارج از شهر ديده اند.
3- عوامل اصلى كه شك و ترديد زيادى هنوز در مورد آنها وجود
دارد در اطراف مسائل زير دور مى زند:
چه كسى جمعيت سازمان يافته را هدايت نمود؟ آيا رهبران فقط افراد
مذهبى بودند يا آنكه آنها با عناصر چپى و ديگر تروريست ها ارتباط
داشته و دارند؟ آشوبگرانى چگونه، اسلحه بدست آوردند؟ چرا تبريز
و نه مشهد يا قم؟ مقامات سفارت انگليس پس از بررسى وضعيت در
محل، متقاعد شده اند اغتشاشگران عمليات برنامه ريزى شده ئ
يكپارچه اى داشته اند. " نظريه سفارت: چگونه اسلوب عمليات
آشوب اشاره بر برنامه ريزى توسط "متخصصين" آموزش ديده دارد ما
از قبول اين نظريه حداقل تا روشن شدن نتايج تحقيقات دولت ايران،
خوددارى مى كنيم. " انگليسى ها همچنين به علاقه افزايش يافته
روسها نسبت به رهبران مذهبى اشاره نمودند ولى فكر نمى كنند كه
شوروى ها اينقدر احمق باشند كه خودشان را تا حد زيادى حتى با
نقشى مخفيانه، در عملياتى شبيه به تبريز در معرض ديد قرار دهند
مگر اينكه آمادگى داشته باشند تا به يك نوع حركت اساسى و عمده
براى خارج كردن ايران از اردوى غرب دست بزنند. هم ما و هم
انگليسى ها باور نداريم تكرار مى شود نداريم به اينكه، شوروى ها
براى يك چنين كارى آمادگى داشته باشند.
4- تبريز در 26 فوريه آرام است، هر چند پليس، بر فراز شهر با
هليكوپتر در حال گشت زنى است. دانشگاه آذر آبادگان در 26 فوريه،
پس از يك هفته تاعخير به لحاظ تظاهرات و عواقب ناشى از آن، براى
ترم دوم بازگشايى شد. در 18 فوريه مراقبت پليس بر تظاهرات توسط
هليكوپتر مشخصاہ در قم، اهواز و مشهد صورت گرفت. بر اساس گفته
انگليسى ها، كه بر عدم حضور چنين مراقبتى در 18 فوريه در