شورش و قيام داخلى در تبريز: يك تحليل مقدماتى . - روز شمار انقلاب اسلامی نسخه متنی

تلقى مى شود نه به منزله ئ نيازهاى اصلى ايران.

آقاى مارتين گفت كه
تجهيز ايران در دراز مدت نشان دهنده ئ علاقه نسبت به ايران است.

وزير " مختار " اظهار تمايل كرد كه اين نكته براى آمريكا روشن شود و
ژنرال گست گفت كه اقدامات لازم را در اين مورد به عمل خواهد
آورد.

آقاى لمبراكيس اشاره به اخبار امروز در مورد تعداد دستگير شدگان و
كشته شدگان شورشهاى تبريز نمود.

جالب اينجاست كه دستگير
شدگان در دادگاههاى مدنى محاكمه خواهند شد.

هنوز تمام
گزارشات در مورد شورش به ما نرسيده است و نظريات زيادى وجود
دارد، ولى به نظر مى رسد كه بعضى از مقامات غفلتاہ درگير اين ماجرا
شده اند و جوابگوى اين امر خواهند بود.

شايعاتى مبنى بر تهديد به
تظاهرات بيشتر در صورت آزاد نكردن دستگير شدگان تبريز وجود
دارد.

روزنامه هاى فارس زبان گزارش مى دهند كه شاه به نامه اى از
عرفات كه مضمون آن فاش نشده، پاسخ داده است.

عليرغم درج
مقاله اى پوزش آميز در تهران ژورنال امروز، يك منبع وزارت امور
خارجه به آقاى لامبراكيس گفت كه سفارت ايران در نايروبى به حالت
تعطيل درآمده كه خود نشان دهنده ئ تيره شدن روابط بين دو كشور
است.

آقاى فرى گزارشى در مورد تعدادى از بازديد كنندگان داد: نمايندهئ
NEBELCNU امروز ايران را ترك مى كند; يك گروه مطالعاتى
ضربان قلب بزودى خواهند رسيد; يك گروه از كشاورزان برگزيده در
اواسط ماه مارس وارد خواهند شد.

آقاى مارتين گفت كه ژنرال ويليامز، رئيس IHB، امروز براى يك
بررسى كلى نزد او خواهد آمد.

آقاى جينگلز، باب واتسون، مقام مديريت پست ايران را كه در حال
بازديد از اينجاست، معرفى نمود.

آقاى بنرمن " NAMRENNAB " گزارش داد كه فرارى IBF، در
پاريس نتوانست از هواپيما فرار كند و در نيويورك توسط ماعمورين
دستگير شد.

آقاى دويچ با موفقيت بازگشت و گزارشى در مورد مسافرت رسمى
خود به پاريس و نايس و كمك به فرار رابط ايرانى ناقل مواد مخدر،
تهيه نموده است.

آقاى رينو " ONYR " گفت كه او نظر محتاطانه اى نسبت به بسته
شدن مركز بازرگانى تهران دارد.

در واشنگتن در مورد بستن تعداد
زيادى از مراكز گفتگو به عمل آمد.

آقاى ميكلاس خاطر نشان ساخت
كه قبل از تصميم گيرى نهايى، واشنگتن بايد در مورد نقطه نظرات ما
تحقيق نمايد.

آقاى رينو به كوششهاى خود براى حل مشكل تعهد
گمركى ادامه مى دهد.

01 شماره سند
كنسولگرى آمريكا در تبريز از:
وزارت امور خارجه به:
23 فوريه 87-4/21/65 تاريخ:

شورش و قيام داخلى در تبريز: يك تحليل مقدماتى .

خيلى محرمانه
23 فوريه 87-4/21/65
از: كنسولگرى آمريكا در تبريز
به: وزارت امور خارجه
رونوشت: كنسولگرى هاى آمريكا در اصفهان، شيراز و سفارت
آمريكا در تهران
موضوع: شورش و قيام داخلى در تبريز: يك تحليل مقدماتى .

شروع خلاصه: روز شنبه 18 فوريه 1978 جمعيتى كه در حدود چند
هزار نفر تخمين زده مى شد تمام روز سرگرم شورش و زد و خورد با
پليس و نيروهاى ارتش بودند.

خسارات فراوانى به اموال دولتى و
خصوصى وارد آمد و عده كشته و مجروح شده گان به صدها نفر
مى رسيد.

از 21 فوريه خيابانهاى شهر همچنان تحت كنترل ارتش قرار
دارد و انتظار مى رود كه اثرات اين آشوبها تا مدت زيادى باقى بماند.

پايان خلاصه
كمى قبل از ساعت 10 صبح روز شنبه 18 فوريه گروههايى از مردم كه
عمدتاہ متشكل از مردان جوان بودند در بازار و منطقه مركز خريد و
فروش شهر گرد آمدند و در پى تلاش پليس محلى براى متفرق كردن
اجتماع كنندگان درگيرى با شدت آغاز و با سرعت و شدت به ساير
نقاط شهر كشيده شد.

با وجود اينكه روز شنبه
يك روز ادارى رسمى بود، اعلاميه هايى از هفته گذشته به چاپ
رسيده و در سطح شهر توزيع شده بود كه از مردم مى خواست به
مناسب بزرگداشت چهلم كشته شدگان مركز مذهبى قم، در روز شنبه
مغازه هاى خود را تعطيل كنند و لذا بازار و همچنين اكثريت مغازه هاى
شهر تعطيل بودند.

اما با شروع اغتشاش مورد حمله شورشيان قرار
گرفتند.

در طى روز همچنان كه شورش ادامه مى يافت روشن و
روشنتر مى شد كه حمله ساختمانهاى مختلف از قبل به خوبى طرح
ريزى شده و شورشيان اهداف مشخصى را در سر داشتند.

عليرغم گزارشات وسيعى كه راجع به بسته بودن مغازه ها، بخاطر ياد
بود كشته شدگان قم، رسيده بود، مقامات پليس شهر به طرز غريبى
در برخورد با چنين انفجار خشونتى، غير آماده مى نمودند، و ظاهراہ از
پيش هيچ طرحى براى مقابله، تدارك نشده بود و يا اينكه طرح
محدودى بوده است.

بدنبال اولين تلاش براى منصرف ساختن جمعيت و تيراندازى
هوايى، پليس محلى به سرعت كنترل اوضاع را از دست داده و
عقب نشينى نمود و متعاقب آن افراد بيشترى در قسمتهاى ديگر شهر
بيرون ريختند.

نيروى كمكى پياده تا اوائل بعدازظهر آن روز نرسيد
" اين سربازان از پايگاههاى ارتش واقع در شهرهاى مرند به فاصله 45
دقيقه با اتومبيل از تبريز، و مراغه كه در حدود دو ساعت راه تا تبريز
است به اين شهر اعزام شده بودند " .

زمانى كه اين قواى كمكى
رسيدند و تيراندازى به سوى جمعيت را به صورت جدى آغاز كردند
اين شورش در وسعتى به طول 12 كيلومتر از دانشگاه آذر آبادگان در
شرق تا ايستگاه راه آهن در غرب، و در عرض 4 كيلومتر از مقر حزب
رستاخيز در شمال تا دو خيابان مانده به كنسولگرى آمريكا در جنوب
گسترش يافته بود.

با ورود ارتش و خصوصاہ حضور اتفاقى تانكهاى
چيفتن " به صحنه كه استفاده از آنها در كنترل شورش باعث ايجاد
نگرانى هايى براى سفارت انگليس شد " براى گشت زنى در شهر
حملات شورشيان كاهش يافت و اكثر تلفات حاصله به اين سربازان
پياده نسبت داده مى شود.

درحاليكه برخورد دولت با اغتشاشات، در مدت چندين ساعت،
بدون برنامه و بلا اثر به نظر مى رسيد، تاكتيكهايى كه شورشيان بكار
مى بردند نشانگر آمادگى كامل آنان بود.

شورشيان اهداف مشخصى
در سر داشتند.

ظاهر شدن گروههاى مختلف در نقاط مختلف شهر، و
اينكه گروهها بخوبى با مواد آتش زا مجهز شده
بودند تا نقاط كاملاہ مشخصى را به آتش بكشند; حكايت از وجود
هسته هاى محركى دارد كه بخوبى از اهداف حملات خود آگاه بودند.

به آتش كشيدن چنين ساختمانهايى كه تنها چند مايل با يكديگر
فاصله داشتند، آنهم در فاصله زمانى كوتاه، اين احتمال را كه
دستجات مردم بدون برنامه ريزى قبلى گرد آمده باشند، منتفى
مى سازد.

گرچه اسلحه هاى جمعيت كلاہ محدود به سنگ، چوبدستى
و چاقو بود " گزارشاتى در مورد شورشيان و تك تيراندازان مسلح به
تفنگ و اصل شده، ولى در حال حاضر، اينگونه موارد، استثنائى بنظر
مى رسد " ، ولى دست بردن به اين سلاحهاى ابتدائى توسط شورشيان
نيز نمى تواند بطور تصادفى و بدون برنامه قبلى بوده باشد.

ميزان
خسارت وارده به ساختمانها، بويژه در مناطق تجارى كه بخش اعظم
خسارات به آنها وارد آمده، نيز دال بر اين است كه اقلام فوق از قبل
تدارك ديده شده است.

منابع رسمى ميزان تلفات روز حادثه را 6 كشته و 125 زخمى، كه
چندين نفر از مجروحين افراد پليس و مقامات امنيتى ذكر شده اند،
تخمين زده اند.

اما ساير منابع ارقام بيشترى را ارائه مى دهند.

طبق
گزارش تنها در يك بيمارستان بيش از 150 نفر معالجه شده اند، و يك
ناظر خارجى كه آپارتمان وى مشرف بر منطقه شديداہ آسيب ديده
بازار است، مدعى است كه هفت كاميون كوچك در روز حادثه
اجساد كشته شدگان را بازگيرى كرده اند.

آمار غير رسمى تعداد كشته
شدگان را 200 تن برآورد مى كند، ولى به دليل تمايل دولت به كم
جلوه دادن چنين ارقامى و نيز عكس العمل طبيعى مردم يعنى اغراق
در اين زمينه، آگاهى از تعداد واقعى تلفات، تقريباہ غير ممكن
مى باشد.

چيزى كه در وهله بعد جلب نظر مى كند خسارات شديد فيزيكى
حاصله است، كه بيشترين لطمات متوجه ساختمانهاى بانكها در
سرتاسر شهر، بوده است.

شيشه هاى بيش از 70 شعبه ئ بانك خرد
شده، و دست كم 10 بانك بطور كلى ويران شده است.

رسيدها و
پرونده هاى بانكى در سرتاسر شهر ريخته شده بود و در نتيجه كار
تنظيم امور مالى هزاران مشترى بانك وظيفه اى مشكل خواهد بود.

جمعيت با حمله به ساختمان دو شعبه شهردارى، اداره آموزش و
پرورش، اداره اوقاف، دادگاه شهر، اداره ئ دارائى، يك ساختمان اداره
تلفن و تلگراف، دو شعبه از فروشگاههاى تعاون روستائى، چندين
كيوسك پليس، ساختمان بيمه اجتماعى، و مهمتر از همه، مقر حزب
رستاخيز كه به آتش كشيده شد; خسارات شديدى به ساختمانهاى
دولتى وارد آوردند.

موئسسات فرهنگى نيز مورد حمله واقع شدند، كه اهم آنها عبارت
بودند از انجمن ايران و آمريكا، كه بسيارى از شيشه هايش خرد شد و
باشگاه معلمين و موئسسه دولتى "كاخ جوانان" كه بر اثر آتش سوزى
خسارات بدى " زيادى - م " به آن وارد آمده است.

در بخش خصوصى، چندين مغازه و دست كم يك سينما ويران شد;
به كارخانه پپسى كولا و نيز يك هتل خسارت سنگينى وارد آمد، و
شيشه هاى چندين هتل ديگر و فى الواقع تمامى سينماهاى شهر و
برخى مغازه هاى شخصى، خرد شده بود.

ساختمانهائى كه مورد حمله واقع شده يا به آتش كشيده شدند، به
نظر مى رسد كه به دستجات مشخصى تقسيم مى شوند، يا به دولت و
يا به بانك تعلق داشته و يا در مورد كارخانه پپسى كولا و برخى
مغازه هاى سوزانده شده، كه به جامعه محلى بهائيان متعلق مى باشد،
عمومى ترين دليلى كه در توجيه حمله به سينماها ارائه مى شود
اينست كه در اين مكانها زنان بر روى پرده به نمايش گذارده مى شوند،
و يا در مورد كاخ جوانان، انجمن ايران و آمريكا، و باشگاه معلمين و
هتلها، گفته مى شود كه در اين مكانها، زنان و مردان آزادانه با هم
اختلاط دارند و اين مسئله برخلاف شعائر يك مسلمان خدا ترس
مى باشد.

نكته اى كه در مورد تخريب ساختمانها توسط جمعيت مشهود بود،
اين بود كه آنها بخوبى مى دانستند كه چه ساختمانهائى بايد مورد
حمله واقع شود " بعنوان مثال در مورد انجمن ايران و آمريكا " ، و به
گونه اى به ساختمانهاى مزبور حمله مى كردند كه خانه ها و مغازه هاى
مجاور هيچ گونه آسيبى نبينند.

به ساختمانهاى معمولى در مدت
شورش، خسارت ناچيزى وارد شد و نشانگر اينست كه
سازماندهندگان جمعيت كنترل كاملى بر گروههاى خود براى
ممانعت از تخريب اينگونه ساختمانها داشته اند.

خود شورشيان
دست به غارت نزدند و يا اگر زدند ميزان آن خيلى ناچيز بود، و بنظر
مى رسد دزديهاى مختصرى كه در آن روز اتفاق افتاد كار افرادى
" منجمله تعدادى زن " بوده كه در عقب جمعيت حركت مى كرده اند.

بنظر مى رسيد كه آشوب طلبان عمدتاہ از مردان جوان باشند كه كم
سالترين آنها نوجوانان بودند.

عليرغم اعلاميه هاى رسمى كه جمعيت
را "ماركسيستهاى اسلامى" معرفى مى كرد، در محل، نظرات غير
رسمى حاكى از اين بود كه اين اصطلاح هيچگونه معنا و مفهومى در
مورد آنچه كه در تبريز اتفاق افتاد، ندارد.

توافق كلى بر اين بود كه
آشوب طلبان افراد بيكار و يا داراى پائينترين سطوح شغلى، طبقات
ناراضى