لطفا منتظر باشید ...
سفارت آمريكا در تهران - 66390 از:
وزارت خارجه، واشنگتن دى سى به:
27 سپتامبر 6-78 مهر 7531 تاريخ:
گزارش سياسى
خيلى محرمانه27 سپتامبر 6-78 مهر 7531
از: سفارت آمريكا در تهران - 66390
به: وزارت خارجه، واشنگتن دى سى
مرجع: الف - تهران 7949، ب - 8919
موضوع: گزارش سياسى
آغاز بخش محرمانه
خلاصه: اردلان وزير جديد دربار جزئيات فرمان شاه مبنى بر منع
مداخله اعضاى خاندان سلطنتى در امور دولت و معاملات تجارى را
فاش ساخت. وى همچنين اظهار نمود كه شاه دستور داده است تا
كميسيونى ماعمور بررسى تمام بنيادها و سازمانهائى بشود كه رياست
آنها را اعضاع خانواده ئ سلطنتى عهده دارند. همه اين سازمانها به
آژانسهاى ذيربط دولتى بازگردانده خواهند شد. باهرى وزير
دادگسترى نيز اعلام كرد گروه تحقيق ويژه اى براى تحقيق در مورد
متخلفين تشكيل شده و گفت كه طى دو سال گذشته 250 قاضى به
خاطر اعتبار منفى حرفه ئ قضاوت را يا استعفا داده و يا بازنشسته
شده اند. در شركت ملى پتروشيمى ايران و سازمان انرژى اتمى نيز
تحقيقات ويژه آغاز شده است. بى نظمى گروهى سبب لغو امتحانات
دانشگاه
ملى در تاريخ 27 سپتامبر گرديد. لايحه ئ دولتى دانشگاهى با انتقاد
شديد شوراى اساتيد رو به رو شده است. اعضا پارلمان وضع حزب
را دستخوش تغيير مى دانند چون گردهمايى جديد و هم پيمانهاى
جديد رو به پيدايش است. پايان خلاصه.
1- على قلى اردلان كه در تاريخ 26 سپتامبر به عنوان وزير دربار
منصوب گرديد، فوراہ اعلاميه ئ پرجنجالى مربوط به كنترل معاملات
مشكوك خاندان سلطنتى را صادر نمود. او به ذكر فرمان 7 ژوئن شاه
كه در تاريخ 17 اوت " مرجع الف " علنى شد پرداخت و براى اولين
بار جزئيات آنرا مطرح ساخت. مجموعه ئ قوانين مربوط به خاندان
سلطنتى به شرح زير است: " الف " اعضاع خاندان نبايد در آن دسته از
فعاليتهاى تجارى كه شرط اصلى پيشبرد آنها اعمال نفوذ در دولت
است شركت جويند، " ب " آنها نبايد در زمينه ئ معاملات تجارى حتى
در صورتى كه هيچ گونه نفى شخصى نداشته باشند در مقامات دولتى
اعمال نفوذ كنند، ج: آنها از عضويت در هيئت هاى مديره ئ بانكها 2-
شركتهاى بيمه، و يا ساير بنگاههاى خصوصى منع شده اند. " د " آنها از
مداخله در امور مربوط به زمينه ها و يا املاك دولتى و يا آژانسهاى
عمومى بر حذر شده اند، و " ه " عموماہ به آنها پند داده شده در هر گونه
فعاليتى كه ممكن است با وضعيت آنها به عنوان اعضاع خاندان
سلطنتى مغايرت داشته باشد اجتناب نمايند. اردلان همچنين به
اعلام فرمان دوم شاه پرداخت كه در آن وى خواستار تشكيل
كميسيون مشتركى مركب از مقامات وزارت دربار و دفتر نخست وزير
شده تا به بررسى تمام بنيادها، انجمن ها و يا موئسسات مشابه تحت
سرپرستى اعضاع خاندان سلطنتى بپردازد. پس از انجام يك تحقيق
دو ماهه، اين موئسسات به آژانسهاى زى ربط دولتى سپرده خواهند
شد. وى افزود تمام معاونين وزارت دربار استعفا نامه هاى خود را
تسليم نموده و با مقدارى خيلى كمى كارمند وزارت دربار را مجدداہ
سازماندهى خواهد نمود.
2- باهرى وزير دادگسترى وضعيت تلاش ضد فساد خود را گزارش
كرد و بار ديگر تاعكيد نمود كه اسامى متهمين بايد تا زمانى كه ادله ئ
مبرهن جمع آورى شود، مخفى بماند. او از كمبود قضات بعنوان يكى
از عوامل اصلى عدم پيشرفت سريع اين مبارزه ياد كرد. طى دو سال
گذشته 250 نفر از قضات يا به خاطر كمى حقوق و مزايا و اغلب به
خاطر اعتبار منفى حرفه ئ قضاوت يا استعفا داده و يا بازنشسته
شده اند. 15 تيم تحقيق وظيفه ئ بررسى سازمانها و آژانسها را بر عهده
خواهند گرفت. اين وزارتخانه ظاهراہ در چند مورد فعاليت خويش را
آغاز كرده، ليكن
باهرى از جزئيات آنها سخنى به ميان نياورد. طبق گزارش مطبوعات،
بازرسين كار تحقيق مربوط به شركت ملى پتروشيمى ايران و سازمان
انرژى اتمى را آغاز كرده اند. دادستان دادگاه مدنى نيز از تمام
شهروندان خواسته است كه در صورت اطلاع از فساد و رشوه خوارى
گزارشات خويش را به صورت محرمانه تسليم نمايد. " اظهارنظر:
سطح تبليغات دولت به حد اعلاى خود رسيده و گزارشات برجسته
بيانات اردلان تنها چيزيست كه تاكنون از دست داشتن خاندان
سلطنتى در امر فساد حكايت دارد. باهرى محتاطانه به عموم يادآور
شده است كه متهمين بايد از روند مناسب قانونى برخوردار شوند.
معذالك، نتيجه ئ اين همه تبليغات اين خواهد شد كه همه به انتظار
زندانى شدن بسيارى از اشخاص مهم بنشينند. " پايان بخش محرمانه
آغاز بخش خيلى محرمانه
3- برنامه امتحانات معوقه از ترم بهاره گذشته در دانشگاه ملى بار
ديگر در تاريخ 27 سپتامبر متوقف گرديد. بنا به گفته ئ منبع دانشگاهى،
حدود 250 الى 300 دانشجو به داخل محوطه ئ برگزارى امتحانات
ريخته و شعارهاى ضد شاهى سر داده " كه خود رويدادى جديد در
دانشگاه ملى است " و حدود 50 نفر از سران شورشيان به شكستن
درها و پنجره ها پرداختند. تمام اين وقايع حدود چند دقيقه طول
كشيد و دانشجويان محل حادثه را ترك گفتند درحاليكه از گارد
دانشگاه و يا پليس نيز درخواست كمك نشد. مقامات دانشگاه
احتمالاہ امتحانات را ملغى اعلام خواهند كرد و بدين ترتيب حاصل
كار نيم ساله دانشجويان بر باد خواهد رفت. اين واقعه امكان
بازگشائى دانشگاههاى بزرگ " عمده " تهران در ادامه كار آنها را بر طبق
برنامه تعيين شده يعنى 7 اكتبر با ترديد رو به رو مى سازد.
4- از زمان تقديم لايحه استقلال دانشگاهى توسط دولت ايران،
شوراى اساتيد دانشگاههاى مهم كشور اعتراضيه هاى بسيارى را
مطرح ساخته اند. مهمترين انتقاد موجود اين است كه چرا شوراى
اساتيد در انتخاب روئساى دانشگاهها و معاونين آنها بر طبق قانون
كنونى، نبايد نقشى داشته باشند. نهاوندى وزير آموزش عالى نيز در
كنفرانس مطبوعاتى مورخ 25 سپتامبر كه در تاريخ 27 سپتامبر در
مطبوعات درج گرديد بوروكراسى هاى دولتى را مسئول اصلى
مشكلات دانشگاهى خواند و گفت لايحه نيز داراى نقايصى مى باشد
" كه تلويحاہ تاعييدكننده قابليت تغيير آن در روند قانون گذارى است " ،
اما افزود، "بالاخره، دولت اين لايحه را تقديم كرده است زيرا معتقد
است كه دانشگاهها بايد وسيله ئ اعضاع آنها اداره شوند." با اين حال
وى
هشدار داد كه بايد يك دوره انتقال طى شود، و خواستار همكارى بين
اساتيد و دانشجويان و مديران دانشگاه براى حل مشكلات شد.
5- عكس العمل اوليه بعضى از اساتيد صورت انتقاد شديد از
سخنان ابهام آميز نهاوندى بروز نمود و نشانگر عزم راسخ آنها در
تاعمين خودمختارى كامل دانشگاهى بود. " اظهارنظر: برخلاف اظهار
اميدوارى پيشين دولت ايران " مرجع ب " مبنى بر اينكه اگر در حين
بازگشايى مدارس اين لايحه مورد بررسى قرار گيرد اوضاع آرامتر
خواهد شد، در حال حاضر چنين به نظر مى رسد كه در صورت امتناع
دولت از دادن امتيازات واقعى در زمينه خود مختارى، مسئله
بصورت لاينحل باقى خواهد ماند و آنهائى كه محرك تظاهرات
مى باشند مى توانند در اقدامات بعدى خويش به آن متوسل شوند " .
6- رويدادهاى مختلف پارلمانى: در گفتگو با روئساى امنيتى و
پروتكل مجلس و سنا و چند تن از نمايندگان مجلس در ضيافتى كه در
محل اقامت مشاور سياسى برگزار شده بود، مقامات سفارت با
دورنماى جالب توجهى از تاعثير رويدادهاى اخير بر حيات پارلمانى
روبرو شدند. سران امنيتى و پروتكل مجلس شورا و سنا معتقد بودند
كه مناظره هاى آشكار و عينى اخير در مورد دولت شريف امامى
مشكلات را تا حدود زيادى مرتفع ساخته است. علاوه بر اين آنها
معتقدند كه به بيش از نيمى از اعضاع منتخب مجلسين سنا و شورا
اجازه بازگشت به سمت خويش داده نخواهد شد، حتى اگر تمام
متصديان انتخابات را مورد ترديد و اعتراض قرار دهند. نمايندگان
حاضر اين مسئله را روشن نمودند كه در حال حاضر وفادارى
سازمانى خيلى متغير است، از سه نماينده حزب رستاخيز كه بطور
غير رسمى انتخاب شده اند، يكى از آنها به حزب وفادار مانده، يكى
ديگر به گروه نهاوندى كه مشغول بررسى مشكلات ايرانى هاست
پيوسته و فرد ثالث " كه به بنا به گزارشها سمت وزارت بهدارى را در
آخرين روزهاى حيات دولت آموزگار رد كرده بود " نظاره گر وقايع
است و با وجود اينكه رسماہ عضو حزب رستاخيز مى باشد، ولى
منتظر يافتن راه چاره ئ بهترى است.
7- نقطه نظرات نمايندگان در مورد خرمگس جناح مخالف يعنى بنى
احمد نيز كاملاہ منصفانه بود. بنا به گفته آنها، بنى احمد به ايجاد سر و
صدا و غرش در جناح مخالف ادامه خواهد داد، اما در انتخابات سال
آتى نقش چندان موئثرى نخواهد داشت. نمايندگان نيز با برگزارى
جلسات فشرده بحث سعى كرده اند روش و نحوه ئ سازماندهى خويش
را انتخاب كنند. تندروها بنى احمد را نخواهند پذيرفت
و ميانه روها نيز او را لعن مى كنند.
8- اظهارنظر: در نتيجه صحبت هاى انجام شده با مقامات و اعضاع
پارلمان مشخص گرديد كه حداقل دو يا سه گروه "ميانه رو" براى
شركت در انتخابات پارلمان در صحنه وجود خواهند داشت. ادامه
كار حزب رستاخيز از نظر بسيارى از اعضاع سازمانهاى به اصطلاح
ميانه رو اجتناب ناپذير است، با اين وصف بسيارى از اعضاع طيف
مركز گرا معتقدند كه اين حزب اعتبار خويش را از دست داده است.
پايگاه سازمانى حزب رستاخيز نيز براى حاميان واقعى "مجتمع
سلطنتى" حفظ خواهد شد درحاليكه اكثريت بقيه اعضاع طبقه
متوسط و رده ئ بالاى اين طبقه ظاهراہ در حال جذب شدن به شكل و يا
اشكال جديد سازمانى هستند.
سوليوان
