اخراج شده اند. ثانياہ در بخش نو شده ئ جامعه، بسيارى از عناصر از
سياست رويگردان شده اند. ثالثاہ همان گونه كه قبلاہ گفته شد، آن دسته
از نوگرايان فعال، به استثناع ماركسيستها، اغلب تعريف واضحى از
اهداف خود ارائه نكرده اند، آنها مى دانند كه با چه چيزى مخالفت
مى كنند، ولى تصوير واضحى از مطلب مورد حمايت خود ندارند،
نهايتاہ، محافظه كاران، حداقل اين قدرت تفكر را دارند كه بدانند
خواستار جامعه اى هستند كه عارى از صفات "غير اسلامى" باشد.
اين امر مشتمل بر خلاصى يافتن از چنگال رهبرى است كه دفاع از
دين را در صدر برنامه هاى خود قرار نداده و در واقع هوادار مسائلى از
قبيل آزادى زن مى باشد، ولى در اينجا تغيير وضع اقتصادى را كه
سبب بهبود وضع زندگى بسيارى از ايرانيان از جمله خود محافظه
كاران شده، ناديده مى گيرند.
عدم تحقق اهداف محافظه كاران در باب ايجاد اقتصادى صنعتى در
جامعه اى كه در يك قالب قرون وسطايى كامل با زنان چادرى و
اجراى احكام مذهبى " شريعت " قرار مى گيرد، تاعثير بسيار كمى بر
مشكل عملى حكومت در ايران مى گذارد. اولين و مهمترين واقعيت
اين است كه رژيم با نارضايتيهاى وسيعى روبروست كه نتايج مستقيم
و اجتناب ناپذير روند نوآورى در ميان بخش اعظم جمعيت ايرانى
است كه از عصر جديد بويى نبرده اند. تغيير روند نوآورى تقريباہ غير
قابل تصور است اما پيشرفت اين روند تواعم باافزايش ناآرامى درميان
كسانى است كه با بسيارى از تجليات آن مخالف هستند و يا از نتايج
اين تجليات هراس دارند. گرچه محافظه كاران فاقد قدرت لازم براى
واپسگرايى مى باشند، ولى مى توانند پيشرفت را كندتر كنند. يكى از
مسائل كه وضع را پيچيده تر مى كند اين است كه آن دسته از فعاليت
سياسى كه در منتهى اليه طيف اجتماعى قرار دارند، نگران چيزى
بوده اند كه آن را اشتباه تاريخى مى خوانند و بدون ترديد خواستار
آزاديهاى سياسى بيشترى خواهند شد و در اين راه در صورت
تشخيص ضرورت حتى با نيروهاى ارتجاعى نيز همگام خواهند شد.
رژيم نيز كه با اين دو تنگناى سياسى و مشابه روبرو است شايد
بخواهد در صدد بهره بردارى از عكس العمل مخالف شديد نوظهور
تجدد گرايان كه تابحال در زمره عناصر سياسى ايران بوده اند، برآيد.
اين افراد كه شامل كارمندان دولتى، تكنوكراتها، افسران نظامى، تجار
" در برابر بازاريها كه از حمله سنت گرايان
محسوب مى شوند " مى باشند، اصولاہ مايل به دنبال كردن حرفه و
مسائل شخصى خود بوده اند. ولى در حال حاضر خود را با
ناآراميهاى دانشگاهى و اختلال در امور تجارى بخاطر بزرگداشت
شهادت قهرمانان اين شهر و آن شهر و افزايش موجبات رنجش خاطر
در حيات خود روبرو مى بينند، به اين ترتيب ذهن خود را با راه حلهاى
فاشيستى مشغول مى دارند تا بتوانند خشونتهايى را كه دامنگير
بسيارى از شهرها شده از بين ببرند. نداهاى گهگاه در رابطه با برخورد
آگاهانه با چماق بدستها و عناصر ضد دولت حاكى از آن است كه
رژيم نيز همين روش را مد نظر داشته و شايد تا بحال آن را رد نكرده
است. تغيير جهت به سمت سياست اعطاى آزاديها، كه به عناصر
ناراضى ايرانى اجازه ابراز عقيده داده است، مى تواند سبب پايان
گرفتن تجليات علنى نا آراميهاى اجتماعى ناشى از روند نوآورى
گردد، اما گمان نمى رود كه قادر به تغيير علل ريشه اى آن باشد. با اين
همه، با نظر به گذشته واضح است كه پيش از آن كه صدها گل جوانه
كند، سركوب و سانسور نتوانسته است مانع از پديدار گشتن ناآرامى
اجتماعى، كه اكنون در همه جا به چشم مى خورد، گردد.
تامست
13 شماره سند
17 مى 8791-72/2/75 تاريخ:
خلاصه گزارش هيئت مسائل مملكتى
خيلى محرمانه17 مى 8791-72/2/75
خلاصه گزارش هيئت مسائل مملكتى
سفير جلسه را با ذكر اين كه اخيراہ اوضاع تا حدى آرام شده است،
افتتاح كرد. او گفت مايل است بداند دقيقاہ به پليس چه دستورى در
صورت وقوع اغتشاشات داده شده است.
با راعى "سنا" در مورد فروش جت به عربستان سعودى، مصر و
اسرائيل، اينك راه براى پيشروى در برخى از فروشهاى نظامى ما باز
است. ژنرال گست و آقاى مارتين با ايرانيان مشورتى خواهند كرد و
سپس گزارشى به واشنگتن ارسال خواهند نمود.
سفير شايعاتى را كه در مورد برقرارى يك اجلاس سطح بالاى انستيتو
اسپمن " NEPSA " در تهران وجود دارد، مورد بحث قرار داد. طبق
گزارشات، ادوارد هيث و شايد هنرى كيسينجر در ميان هيئت
نمايندگى خواهند بود.
سفير از آقاى وستلى در مورد گزارش چگونگى سرمايه گذارى پرسيد.
اولين پيش نويس در دسترس است اما كارش تا ژوئيه پايان نخواهد
يافت. سپس سفير مسئله ئ دستورالعمل مربوط به شركت نفت كرسنت
را پيش كشيد و گفت كه احساس مى كند آنها بايد وكلاى خود را اول
اينجا بفرستند. آقاى ناس گفت كه او پيش نويس اين مطلب را تهيه
خواهد كرد.
گفته شد كه خانم استوبالدوين نخواهد آمد.
هنوز جوابى در مورد توليدات خشخاش و كمك به پاكستان نرسيده
است: دكتر استمپل در مشهد است اما آقاى لمبراكيس با آقاى دديچ
صحبت خواهد كرد.
سفير گفت كه از آقاى "بش" خواسته تا ارقام مربوط به وابستگى
آمريكا به نفت خاورميانه را استخراج كند. شاه و ديگران گفته اند 50%
واردات نفت آمريكا از خاورميانه است. طبق آمار، رقم واقعى 17%
است.
آقاى ناس گفت كه او با آقاى نوسنزو " OZNESON " صحبت كرده
بود و اكنون قبل از آن كه منصور را ببيند منتظر يك تلكس است. او
گفت به نظر مى رسد كه تدارك و آمادگى براى بازرسى خوب پيش
مى رود. وى همچنين خواست كه رئيس هر بخش از احتياجات پيش
بينى شده ئ بخش خود در سال آينده، يادداشتى تهيه كند تا پول اضافى
پيش بينى شده ئ بودجه ئ وزير مختار بهتر تقسيم شود.
آقاى شلنبرگر خبر از يك ضيافت نهار انجمن ايران و آمريكا با دانيل
لرنر در آينده داد، موضوع بحث "وسائل ارتباط جمعى و اثر آن بر
پيشرفتهاى اجتماعى در ايران" خواهد بود. واقعه ئ آتى ديگر
نمايشگاهى از آثار ميلتون گليزر، "پدر هنر گرافيك" خواهد بود.
آقاى شلنبرگر از آقاى لمبراكيس در مورد مطلب ژورنال دو تهران كه
راجع به تبريكات: برادرانه ئ حزب كمونيست ايتاليا به حزب توده بود،
سوئال كرد.
آقاى لمبراكيس گزارش داد كه به جز وقايع دانشگاه، ديروز به طور
كلى آرام بود. پليس دانشجويان تظاهركننده را با باتوم از محوطه ئ
دانشگاه دور كرد. با بررسى ساير وقايع او نتيجه گرفت كه بگو مگوها
زياد، عدم اطمينانها فراوان و نا آراميها بسيار است، اما مسئله اى
جدى وجود ندارد.
فرمانده هاك گزارش داد كه ناو آمريكائى باررنى روز شنبه براى يك
ديدار چهار روزه وارد بندرعباس خواهد شد.
سفير از خانم ديرزمن آخرين اخبار مربوط به بخش 911 را خواست و
جلسه خاتمه يافت.
23 شماره سند
20 مى 87-03/2/7531 تاريخ:
آشوب در كرمان
خيلى محرمانهزمان و مكان: 20 مى 1357/2/30-78، كرمان
يادداشت مذاكرات
شركت كنندگان: عباس اژدرى - معاون رئيس اتاق بازرگانى كرمان،
ويكتور ال تامست كنسول شيراز
موضوع: آشوب در كرمان
اژدرى گفت تعداد افرادى كه در آشوب هاى كرمان در اوائل ماه مى
شركت جسته بودند خيلى اندك بود. وى سه گروه اصلى شامل:
حدود 1200 نفر از دانشجويان دانشگاه و مدارس عالى كرمان را
معرفى نمود. اژدرى تخمين زد كه بيش از 30 نفر بيكاره در ميان آنان
نبودند. اينها با حدود 70 نفر دانشجوى ديگر كه به هم پيوستند در
چندين برخورد با مقامات مجرى قانون، در خلال چندين روز درگير
شدند كه برخى زخم برداشتند. اژدرى اضافه نمود كه حدود 100 ملا
و بازارى محافظه كار نيز در اعتراضات ضد رژيم درگير بودند اما تاكيد
نمود كه اكثريت عمده جامعه تجار كرمانى از آنان طرفدارى زيادى
نمى كنند. به عقيده اژدرى مهمترين گروه، مجموعه اى از اعضاى
حزب سابق توده و مخالفين هم جهت با آنان كه تعدادشان به 200
نفر مى رسيد، بود. وى با عطف به گذشته اظهار داشت واضح است
كه اين افراد در كرمان بخوبى سازمان يافته اند. اين حقيقت كه نشانه
قبلى كمى از قدرت آنان وجود داشته است، اين تصور را در وى
بوجود آورده كه مخفى كارى قابل توجه و نظم و انظباط شديدى در
بين آنان وجود دارد. اژدرى نتيجه گيرى كرد كه اين گروه آخرى تهديد
جدى ترى از دانشجويان تند رو و مرتجعين مذهبى در كرمان مطرح
مى نمايد.