لطفا منتظر باشید ...
آنها گفتگو كردم اظهار داشتند كه عليرغم حضور ارتش تظاهراتى در
سى ام و سى و يكم وجود داشته كه ظاهراہ شدت آن مستلزم مداخله
حداقل واحدهاى زرهى كه محوطه حرم و بقعه امام رضا را محاصره
كرده اند، و نقطه تجمع تظاهرات بوده است، بوده است.
چندين نفر تاعييد كردند كه در خلال اين تظاهرات تيراندازى هايى
وجود داشته ولى مشخص نيست كه آيا فقط نيروهاى امنيتى يا هر دو
طرف از اسلحه استفاده كرده اند.
بنظر مى رسد كه تظاهرات تا اول آوريل اما بطورى كه از شدت آن
كاسته مى شده، ادامه يافته است. هيچكس از ميزان قطعى تلفات
برآوردى نداشت، ولى يك شايعه رايج اين است كه واحدهاى نظامى
حداقل 10 نفر را در محوطه حرم كشته اند " يك نقل ديگر مدعى
است كه 10 نفر در داخل محوطه حرم كشته شده اند. بايستى متذكر
شد محوطه حرم كه محصور است و حدود 4 بلوك شهرى معمولى
آمريكايى را در بر مى گيرد، توسط يك كمربند پهن ميدانى و راههاى
ختم شونده به آن محاصره شده، كه خود آنها " راهها " با يك ديوار كه
تشكيل دهنده پشت مغازه ها مى باشد، به شكل حلقه به يكديگر
متصل شده اند. در عين اينكه من ترديد دارم تانكها بتوانند از درهاى
اصلى خود صحن عبور نمايند ليكن محوطه ميدان براى استفاده از
زره پوش ايده آل است " بر اساس گفته يكنفر، تانكها در تقاطع يك
خيابان پهن نيز كه به محوطه حرم ختم مى شود، پخش شده بودند.
ايجاد حريق كه متوجه بانكها و احتمالاہ ديگر اهداف بود نيز صورت
پذيرفت. بر طبق گفته افرادى كه با آنها صحبت كردم واحدهاى زرهى
از محوطه حرم در 3 يا 4 آوريل فراخوانده شدند.
جو عمومى هنوز وخيم است. تمام پمپ بنزين هايى كه من ديدم
تحت مراقبت پليس بودند. بر اساس يك شايعه هر كس پس از 5
آوريل بنزين خريدارى كند يا هر اتوموبيلى كه در 5 يا 6 آوريل در
خيابان پارك شده باشد هدف حريق عمدى خواهد بود. در حاليكه
هيچ كس ادعا نكرد كه چنان آتش زدنهايى به وقوع پيوسته باشد، از
قرار معلوم دانشگاه مشهد موضوع را تا آن اندازه جدى دانسته كه به
تمام رانندگان كارمند خود دستور داده تا اتومبيل هايشان را به عوض
پارك كردن در محوطه دانشگاه به خانه برده و در آنجا پارك نمايند.
خود دانشگاه با تظاهرات شديدى كه من وسعت آنرا نتوانستم معين
كنم مورد حمله واقع شده بود، اما چند نفر از اعضاى هيئت علمى
اشاره كردند كه دانشكده علوم بتازگى پس از يك حمله كه نزديك بود
تمام تاعسيسات را منهدم نمايد، بازگشايى شده بود. حمله به
دانشكده علوم دانشگاه بنظر نمى آيد كه از نوع آتش زدن بوده باشد
بلكه يك نوع وحشى گرى از جانب دانشجويان بوده است. اعضاى
هيئت علمى اشاره كردند كه حضور در كلاسها فقط در حدود يك
سوم حد عادى بوده ليكن اين موضوع تا حد زيادى با به عقب
انداختن پايان تعطيلات نوروز توسط دانشجويان نسبت داشته است.
يكى از اعضاى هيئت علمى كه من با وى صحبت كردم دستگيرى
مرد جوانى سوار بر يك موتور سيكلت از جلو ساختمان امور ادارى
دانشگاه را توضيح داد. او گفت كه پليس از وى خواسته بود توقف
نمايد، كه وى از انجام آن امتناع ورزيده بود. پليس سپس وى را مورد
تعقيب قرار داده و بخاطر حمل يك وسيله ئ انفجارى كه در زير كتش
پنهان بود او را دستگير نمود. در عين حاليكه وى ادعا نكرد كه دقيقاہ
وسيله انفجارى را مشاهده كرده " و يكى ديگر از اعضاى هيئت علمى
به ميان گفتگو پريد و گفت احتمالاہ يك كوكتل مولوتف بوده است "
ولى او ديده بود كه پليس جوان را دستگير كرده و شنيده بود كه
پليس، وسيله را به عنوان يك وسيله ئ انفجارى توصيف نموده است.
گزارش معمولى ديگرى كه اساسى تر از صرف يك شايعه بنظر
مى رسد اين است كه پليس فروش بنزين به دارندگان موتور سيكلت را
قدغن كرده، چرا كه ظاهراہ حريق هاى عمدى و ديگر وقايع توسط
افرادى كه بر موتور سيكلت سوار بوده اند اجرا شده است. تنها نظرى
كه من در اين مورد مى توانم بدهم اين است كه در خلال سفرم
هيچكس را سوار بر موتور سيكلت در حال خريد بنزين از پمپ
بنزين ها نديدم.
در خلال سفرم هيچگونه حضور امنيتى قابل توجهى را مشاهده
نكردم. من دو نفر بر زرهى با سربازان سوار بر آن را كه از قسمت
مركزى شهر به سمت ديگر حركت مى كردند را در پنج آوريل ديدم.
اين وسايط نقليه به سرعت حركت مى كردند و سربازان سوار بر آن
غير مسلح به نظر مى رسيدند به نحويكه من ترديد دارم كه جابجايى
آنان چيزى جز يك جابجايى عادى بوده باشد. در ششم " آوريل-م "
هنگاميكه به طرف شمال مشهد براى خروج از مشهد حركت
مى كرديم از كنار يك ستون كاميون هاى ارتشى كه سرباز حمل
مى كردند و پرچم هاى قرمزى از سپرهايشان به اهتراز درآمده بود و
مى توانست نشان دهنده اين باشد كه در داخل آن مهمات دارند عبور
كرديم، هر چند اين امر مجدداہ بنظر آمد كه يك مانور عادى باشد. در
ششم " آوريل - م " سربازان زيادى در قسمت هاى اصلى شهر وجود
داشتند ولى تماماہ بنظر مى آمد كه
در مرخصى باشند چونكه چمدان هاى يك شكلى حمل مى كردند و
افسرى همراهشان نبود.
همانطور كه در بالا اشاره شد من با آقاى معينى معاون استاندارى ، در
بعد از ظهر روز پنج آوريل گفتگو كردم. او خيلى موئدب و خوش
برخورد بود ولى آشكارا در موقعيتى نبود كه راجع به مسائل مهم
صحبت كند. به مجردى كه وارد شدم وى به انگليسى از انگليسى بلد
نبودنش عذر خواهى كرد، كه از حد كفايت بالاتر بنظر رسيد، و بدنبال
يك مترجم فرستاد. در اين بين ما به فارسى با يكديگر گپ زديم ولى
چند دقيقه اى از مكالماتمان از مترجم استفاده كرديم. وى همچنين
بدنبال فردى فرستاد كه من نتوانستم نامش را بفهمم او رئيس اداره
سياسى استاندارى است. اين شخص دوم اصلاہ انگليسى صحبت
نمى كرد و من دريافتم استفاده ما از مترجم بخاطر وى بود. آقاى
معينى در ضمن اينكه رفتارش دوستانه بود از ملاقات من نگران بود.
وى چندين مرتبه سوئال كرد جامعه آمريكائيان در مشهد چه
مشكلاتى دارند كه يك كنسول از تهران بخاطر آنها آمده است. هر
چند من تاكيد ورزيدم كه اين فقط يك ديدار عادى از جامعه
آمريكائيان است و در قبال هيچ مشكل خاصى نيست، با اين وجود
فكر نمى كنم كه وى اين پاسخ را به عنوان يك پاسخ كامل پذيرفته
باشد.
من متذكر شدم كنگره و هيئت دولت تاكيد بر ملاقات مكرر ما از
آمريكائيان در هر كجايى كه هستند دارد و سفر من اولين ديدار از
ديدارهايى است كه اميدوارم بصورت منظم ادامه پيدا كند. وى
مكرراہ بر اشتياق خود به كمك به آمريكائيها در مشكلاتشان در مشهد
تاعكيد ورزيد و اظهار داشت چقدر خوب مى شد اگر ايالات متحده
تصميم به استقرار يك كنسولگرى در مشهد مى گرفت. او سوئال كرد
كه چرا ما كنسولگرى مشهد را بستيم و من پاسخ دادم كه هزينه
عمليات كنسولگرى ادامه ئ فعاليت را براى آمريكا در تمام نقاطى كه ما
ممكن است مايل به داشتن نمايندگى در آنجا باشيم، مشكل كرده
بود. وى گفت چنين مشكلاتى را درك مى كند و مجدداہ اشتياق خود
را به كمك در هر زمانى كه لازم باشد تكرار نمود. من چندين بار از
اشتياق وى به كمك، تشكر كردم و تاعكيد نمودم كه جامعه ئ آمريكائيها
در مشهد خيلى خشنود و راضى بنظر مى رسند. ما با حالتى دوستانه
از يكديگر جدا شديم ولى من استنباط كردم كه وى احساس كرد، من
ماعمورى هستم كه به لحاظ آشوب هاى اخير و براى كسب اطلاعات
اعزام شده ام. تنها اشاره او به مشكلات اين بود كه كارش به حدى زياد
شده كه وى از 7 صبح تا 11 شب كار مى كند. " جالب ولى ترديدآميز
است كه بگويم حداقل " . من احساس كردم صحيح نيست كه مسئله
آشوب ها را با وى دنبال كنم چونكه نمى خواستم شكى در مورد
سفرم به وى انتقال دهم. زمانيكه من آنجا را ترك كردم خيلى موئدب
بود ولى هنگاميكه مترجم وى مرا با روى باز تا درب خروجى هدايت
كرد، رئيس بخش سياسى براى مذاكره اى با آقاى معينى در آنجا باقى
ماند. ممكن است كه من روى برداشت خود كه آقاى معينى احساس
كرد مقصود من چيزى غير از آنست كه عنوان نمودم، زياد تاعكيد كنم
ولى وى در مذاكراتمان توجهش به اين جلب شده بود كه مشخص
كند آيا من فقط به ديدار جامعه آمريكائيها و رئيس دانشگاه آمده ام و
اينكه آيا اين ملاقاتها با آمريكائيها صرفاہ در انجمن ايران و آمريكا
صورت گرفته است. هر چند كه مسئله مهمى مورد بحث قرار نگرفت
من فكر مى كنم كار خوبى بود كه با وى ملاقات كردم چونكه عدم
انجام اين امر ممكن بود وى را بحد زيادى مظنون نمايد.
مطلب فوق جمع بندى تقريبى سفر من از نقطه نظر سياسى بود. اگر
در جمع آورى جزئيات اضافى بتوانم كمك كنم مرا در جريان قرار
دهيد.
52 شماره سند
19 آوريل 8791-03/1/75 تاريخ:
خلاصه مذاكرات هيئت مسايل مملكتى
خيلى محرمانه19 آوريل 8791-03/1/75
خلاصه مذاكرات هيئت مسايل مملكتى
" سفير " سوليوان جلسه را با مرورى از وقايع هفته ئ پركار گذشته آغاز
كرد. ايرانيها با ارسال سرباز بيشتر به جنوب لبنان موافقت كرده اند;
دولت ايران رئيس كميته ئ پنجم خواهد شد. وزراى خارجه ئ سنتو در
لندن تشكيل جلسه داده اند. ژنرال هويزر از تهران ديدن كرد. ژنرال
گريوز اكنون اينجا " تهران " است، راى كانال پاناما امروز صبح تصويب
شد، و ونس عازم مسكو مى باشد.
سفير از آقاى لمبراكيس خواست تا گزارشى در مورد شركت ايران در
جلسه ئ ويژه خلع سلاح در نيويورك بدهد. او از كلنل واندرمير
خواست تا يك نسخه از پيام مربوط به سازگارى آواكس ايران و تركيه
بدهد. او از آقاى شلنبرگر در مورد برنامه ئ كشورى آژانس ارتباطات
بين المللى ايالات متحده " ACISU " سوئال نمود.
وزير مختار از همه ئ كنسولهايى كه در حال نوشتن گزارشهاى كارآيى
كارمندان هستند خواست كه تا فردا آنها را به اتمام رسانده و به
مسئول بررسى برسانند.
آقاى شنلبرگر گزارشى در رابطه با فعاليتهاى اخير ACISU ارائه داد.
گروه هنرمندان كمدى ظرف چند روز آينده در اصفهان و شيراز ظاهر
خواهند شد. يك گروه دبيرستانى از آمريكا در شهر است كه در جهت
بهتر نمودن برنامه ئ تحصيلات
