از نظر روانشناسي هر عملي كه انسان انجام ميدهد در درون انسان موجب عكس العمل يا رفلكس طبيعي ميشود. اراده نيز كه يكي از صفات الهي است، تحقق آن در وجود انسان، مستلزم علائم و نشانههائي است كه با مشاهدة اين علائم ميتوان به ميزان اراده در وجود خود پي برد. تعبد يكي از شرايط اعمال ارادي است. ايمان انسان بايد آن قدر قوي باشد كه در برابر فرامين تام الهي پذيرش داشته باشد. گر چه اثرات آن اعمال را نداند.انعطاف در عمل يعني وجود خصوصيات متضاد در وجود انسان، نشانگر اراده است. و يكي از نشانههاي عمل با اراده هماهنگي جسم و روح است. شوق مبناي عمل است. قرآن نيز بيانات فراواني پيرامون اعمال ارادي و برخواسته از شوق ارائه داده است. و قدرت عمل در هماهنگي جسم و روح و اراده را نيز متذكّر گرديده است.اراده قوي اثرات شايان ذكري در رشد معنوي و مادي انسان دارد. بودهاند كساني كه با اراده و توفيق الهي يك شبه ره صد ساله را پيمودهاند. اراده يكي از قوا و استعدادهاي ضروري براي جوان است و تقويت آن نيز براي جوان بسيار اهميت دارد. لازم است جوان اركان اراده را بداند تا بتواند اراده را در خود به استخدام در آورده و از اعمال غير ارادي بپرهيزد.
2 سؤالات
1. نشانههاي اراده را بنويسيد.2. تعبد در عمل را شرح دهيد.3. انعطاف در عمل چه مرزهايي دارد؟4. هم آهنگي جسم و روح چه تأثيري در عمل دارد؟5. قرآن در برخورد با اعمال ارادي، چه بياني دارد؟6. تقويت اراده چه نقشي در رشد انسان دارد؟7. چرا بايد اراده را به استخدام در آوريم؟8. اركان اراده را بنويسيد.9. هدف داشتن، چه تأثيري روي اراده انسان دارد؟10. دقّت در عمل و ادلة كافي در انجام يا ترك ان، چقدر در اراده مؤثّر است؟
3- نشانههاي اراده
با ارائة نشانههايي كه از ارادة حقيقي مطرح ميشود، حقيقت اراده مشخص ميگردد و هر فرد ميتواند با اين نشانهها ارادة حقيقي را بشناسد و خود را به آن آرايش دهد و كليد موفقيت در همة كارها را بدست آورد.
1. تعبد
تعبد يكي از شرايط اعمال ارادي است. تعبد بدون چون و چرا در اين جا مطرح است؛ ميدانيد چرا در اصول دين، ذكر دليل براي مباني عقيده هست؛ اما در فروع دين، اخلاقيات، مستحبات، نيست، و بايد تعبد باشد؟آن قدر در فرد با ايمان بايد پذيرش باشد كه اگر خداوند يا پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و يا ائمه ـ عليهم السلام ـ فرمودند: «بايد كاري انجام شود»، چون از منبع و منشأ فيض است، پس مفيد است، گر چه به ظاهر آن كار مشكل و مضرّ هم باشد. شرط اصلي در عمل، تعبد است.مسائل مذهبي، اجتماعي يا اخلاقي، جواني كه ميخواهد گناهي را ترك كند بايد فقط براي خدا تصميم بگيرد تا بتواند، آن گناه را ترك كند.اگر در شرع مقدس اسلام تأكيد به نماز شب شده است و فرمودهاند: نماز شب بخوانيد تا به مقامات دنيوي و اخروي برسيد و اولياي الهي تأكيد به اين امور داشتهاند؛ فردي كه ميخواهد نماز شب بخواند بايد با اراده و شوق الهي اين كار را انجام دهد.[1]اگر تعبد و اراده در اين امر محقق نشده باشد، مدتي شروع ميكند و بعد با خوردن يك ضربه از ميدان بيرون ميرود و با ديدن مشكلات درجا ميزند.تعبد، يكي از شرايط اعمال ارادي است، خواه عمل اثر داشته باشد و يا بياثر باشد.هنگامي كه شخص پي ميبرد، مطلبي خوب است و شرع و عقل آن را تأييد ميكند، بايد آن را انجام دهد، خواه نافع باشد و يا ضرر داشته باشد. اگر ترك عملي را شرع را تأييد ميكند، بايد ترك شود، خواه عمل نافع باشد و يا مضرّ.در مقابل عمل خوب، هميشه نبايد انتظارِ خوبي و پاداش داشته باشيم و منتظر نزول بركات باشيم؛ اگر چنين بود پس معلوم ميشود كه عمل بر مبناي تعبد نيست، بلكه مبناي جبران و انتظار است.نمونههاي عملي تعبد در عمل، ترك گناه يا عبادات، در تاريخ فراوان است و سيرة اولياي الهي و تعبّدِ آنها نسبت به دستورات خداوند، روشن شده است.[2]
لطفا منتظر باشید ...
