يكي از عوامل شكوفايي اراده از بين بردن زمينههاي تضعيف روحيه است. بعضي از عوامل و گناهان موجب ميشود كه روحية انسان تضعيف شود و يا زمينة رشد را از دست بدهد.تضعيف روحيه از عواملي است كه انسان اگر دچار آن شود، قدرت تصميم گيري و كار با اراده و شوق را از دست ميدهد. هم چنين عواملي هست كه باعث ميشود، انسان از نظر معنوي رشد نكند.اين زمينهها از مشكلات روحي است و آثار مخربي نيز در زندگي و سرنوشت انسان دارد. توجه به مضامين دعاي كميل و دقت در مناجاتهاي علي ـ عليه السلام ـ اهميت اين مطلب را روشن ميسازد.علي ـ عليه السلام ـ ميفرمايد:«اللهم اغفر لي الذنوب التي تُغيِّر النعم»[1]«خدايا گناهاني را كه موجب تغيير نعمتها ميشوند، ببخش».گاهي روحية معنوي انسان به واسطة گناه از بين ميرود و نعمتها به بديها تغيير پيدا ميكند. لذا علي ـ عليه السلام ـ ميفرمايد:«اللهم اغفر لي الذنوب التي تقطع الرجاء»«خدايا گناهاني را كه موجب نااميدي و قطع اميد ميشوند، ببخش.»«اللهم اغفر لي الذنوب التي البلاء»«خدايا گناهاني را كه موجب نزول بلا ميشوند، ببخش.»«اللهم اغفر لي الذنوب التي تحبس الدعاء»[2]«خدايا گناهاني را كه مانع به اجابت رسيدن دعاها ميشوند ببخش.»از نظر روانشناسي هر كدام از اين مضامين كه در روحيه پيدا شود، تبعات ناخوشايندي براي انسان در بر خواهد داشت؛ لذا انسان بايد پيوسته انگيزة اعمالش را شديد كند تا اراده نيز براي انجام عمل تشديد شود؛ ضمن آن كه لازم است زمينة تضعيف روحيه نيز از بين برود. توسل به امور معنوي اين زمينهها را تا حدود بسيار زيادي از بين ميبرد.
دقت در اعمال
از نظر روانشناسي اسلام، دقت در اعمال لازم است. چون گناه، مخالف فطرت پاك است لذاست كه در روح پاك و فطري انسان اثر نامطلوب ميگذارد. پس لازم است هر فرد به اعمال خود توجه داشته باشد.فرهنگ اسلام، در رابطه با گناه شناسي، بيان آگاه كنندهاي دارد، امام صادق ـ عليه السلام ـ ميفرمايد:«إنّ الرجل يذنب الذنب فيحرم صلاة الليل.»«هرگاه ديديد كه از نماز شب محروم شديد، بدانيد كه در روز، گناهي مرتكب شدهايد.»[3]توفيق عمل صالح با روح سالم و صالح است. هر گاه روح، پليد شد، توفيق سعادت پيدا نميكند.چنان كه در مورد بيماريهاي جسمي، مثال مصداق دارد. اگر كسي توازن دستگاه گوارش او به هم خورده و اسهال داشته باشد, نميتواند غذايي چون چلو كباب بخورد، بايد پرهيز كند و هرگاه خوب شد، و معده پذيرش غذا را داشت از چنين غذاهايي نيز استفاده نمايد.به همين ترتيب كسي هم كه روحش مسموم و آلوده به گناه است، از ذكر خدا لذت نميبرد گرايش به عمل صالح ندارد؛ لذاست كه ارادهاي سست خواهد داشت.همان گونه كه يك غذاي مسموم، جسم را آلوده و بيمار ميكند، يك غذاي مسموم روحي مانند: نگاه شهوت آلود، خوردن مال حرام، ديدن يك منظرة حرام، شنيدن يك آهنگ حرام، لمس حرام، گفتن حرام نيز روح را آلوده ميسازد.هم چنان كه رعايت نكات بهداشتي براي سلامت جسم مورد نياز است، شناخت گناه و آلودگيهاي روحي نيز، زمينهساز روح سالم است.
لطفا منتظر باشید ...
