چهل مثل از قرآن نسخه متنی

34- مَثَل خوردن گوشت برادر مرده

( ... وَلاَ يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا اءَيُحِبُّ اءَحَدُكُمْ اءَن يَاءْكُلَ لَحْمَ اءَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ ...).(380)

(و هيچ يك از شما ديگرى را غيبت نكند، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟!

(به يقين ) همه شما از اين امر كراهت داريد).

وجه تشبيه

در اين آيه ، (غيبت ) به خوردن گوشت برادر مرده خود تشبيه شده است ! يعنى آبروى برادر مسلمان همچون گوشت تن اوست و ريختن اين آبرو به وسيله غيبت و افشاى اسرار پنهانى همانند خوردن گوشت بدن اوست .

تعبير به (مَيْتا) (مرده ) به خاطر آن است كه (غيبت ) در غياب افراد، صورت مى گيرد، كه همچون مردگان قادر به دفاع از خويشتن نيستند، و اين ناجوان مردانه ترين ستمى است كه ممكن است انسان در باره برادر خود روا دارد.

(وجه شباهت ) در اين تشبيه (شدّت زشتى عمل ) است و بيانگر فوق العاده قبيح بودن غيبت و گناه عظيم آن مى باشد(382) و كمتر گناهى است كه در اسلام به اندازه غيبت زشت و قبيح شمرده شده باشد.

در حقيقت غيبت كنندگان به سگها و لاشخورها تشبيه شده اند! يعنى همانگونه كه سگها و لاشخورها دور لاشه اى جمع مى شوند و آن را تكه تكه مى كنند و مى خورند، افرادى هم كه دور هم جمع مى شوند و پشت سر مؤ منى حرف مى زنند و سرّ او را فاش و آبرويش را مى ريزند، در حقيقت همانند لاشخورى هستند كه گوشت بدن او را دريده و قطعه قطعه مى كنند و مى بلعند!

هر چند ظاهر عمل غيبت كنندگان حركت زبان و دهان و فك است ، ولى باطن آن مردار خوارى است كه اگر بدون توبه بميرند، بعد از مرگ و روز (تُبْلَى السَّرائِر) آن حالت آشكار مى شود.

صاحب كتاب (جامع السعادات ) از رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم روايت مى كند كه آن حضرت فرمود:

(كَذِبَ مَنْ زَعَمَ اءَنَّهُ وُلِدَ مِنْ حَلالٍ وَهُوَ يَاءْكُلُ لُحُومَ النّاسِ بِالْغيبَةِ، فَاجْتَنِبِ الْغيبَةَ فَإِنَّها إِدامُ كِلابِ النّارِ؛(383) دروغ مى گويد كسى كه خودش را حلال زاده مى پندارد، در حالى كه گوشت مردم را به وسيله غيبت كردن مى خورد. پس از غيبت اجتناب كن ، زيرا غيبت خوراك (يا خورش ) سگان جهنّم است ).

در حديثى از امام حسين عليه السّلام نقل شده كه شخصى در حضور آن حضرت از كسى غيبت مى كرد، امام خطاب به او فرمود:

(يا هَذا كُفَّ عَنِ الْغيبَةِ فَإِنَّها إِدامُ كِلابِ النّارِ؛(384) اى مرد! از غيبت خوددارى كن ، زيرا غيبت خوراك سگان جهنّم است ).

در بعضى از روايات ، غيبت به (بيمارى خوره ) تشبيه شده كه دين غيبت كننده را مى خورد.

چنانكه (مرحوم كلينى ) از امام صادق عليه السّلام و آن حضرت از رسول خداصلى اللّه عليه و آله و سلّم روايت مى كند كه فرمود:

(اَلْغِيْبَةُ اءَسْرَعُ فى دينِ الْرَّجُل الْمُسْلِمِ مِنَ الاَّْكِلَةِ فى جَوْفِهِ؛(385) اثر سوء غيبت در دين مسلمان از بيمارى خوره اى كه داخل جسم او وارد شود، سريعتر است ).

(آكله ) كه در فارسى به آن (جذام ) گفته مى شود يك نوع بيمارى مُسرى خطرناك بى دردى است كه گوشت بدن را از داخل مى خورد و اين مرض به گونه اى است كه فرد مريض در آغاز متوجه آن نمى شود، چون درد ندارد و پس از آن كه عضوى را خورد و نابود كرد، آنگاه كشف مى شود كه ديگر كار از كار گذشته است . شايد (تشبيه غيبت ) به اين بيمارى خطر ناك همان (بى درد بودن ) باشد، زيرا غيبت هم از امراض روحى خطرناك بى درد است .

امام خمينى قدّس سرّه در كتاب (جهاد اكبر) مى فرمايد:

(خدا نكند انسان به امراض بى درد مبتلا گردد. مرضهايى كه درد دارد انسان را وادار مى كند كه در مقام علاج بر آيد، به دكتر و بيمارستان مراجعه كند، ليكن مرضى كه بى درد است و احساس نمى شود بسيار خطرناك مى باشد وقتى انسان خبردار مى گردد كه كار از كار گذشته است ...

مرض (غرور) و (خودخواهى ) و (غيبت ) بى درد است معاصى ديگر بدون ايجاد درد، قلب و روح را فاسد مى سازد اين مرضها نه تنها درد ندارد، بلكه ظاهر لذّت بخشى نيز دارد، مجالس و محافلى كه به غيبت مى گذرد، خيلى گرم و شيرين است ! حُبّ نفس و حُبّ دنيا كه ريشه همه گناهان است لذّت بخش ‍ مى باشد. مستسقى از آب تلف مى شود ولى تا آخرين نَفَس از آشاميدن آن لذّت مى برد و قهراً اگر انسان از مرض لذّت برد و درد هم نداشت ، دنبال معالجه نخواهد رفت و هرچه به او اعلام خطر كنند كه اين كشنده است ، باور نخواهد كرد).(386)

در بعضى از روايات ، غيبت به (آتش ) تشبيه شده است ، همانگونه كه آتش هيزم را مى خورد، غيبت نيز اعمال نيك آدمى را مى خورد و نابود مى سازد.(387)