لطفا منتظر باشید ...
مرقد و مزار عقيله بنى هاشم زينب كبرى(س)
يكى از زيارتگاههاى بسيار مهم و مورد توجه همه مذاهب اسلامى در دمشق، مرقد و آرامگاه زينب كبرى، دختر اميرالمؤمنين عليه السلام است كه همواره خيل مشتاقان و ارادتمندان آن بانوى فداكار و بزرگوار از سرزمين هاى اسلامى بويژه ايران، براى زيارت قبر او عازم اين سرزمين هستند.اميرالمومنين على عليه السلام از فاطمه سلام الله عليها دو دختر و از ساير زنان نيز چندين دختر داشتند كه چند تن از آنان ملقّب به ام كلثوم بوده اند. بر اساس گفته «زبيربن بكار»، نسب شناس مشهور عرب، زينب كبرى كه به همسرى عبدالله بن جعفر در آمد و ام كلثوم كبرى كه همسر عمر بن خطاب شد(50); هر دو از فاطمه زهرا سلام الله عليها بوده اند و ى و دختران معروف ديگر ايشان از غير فاطمه(س) را چنين نام برده است:
رقيه
دختر صَهباء، كه همسر مسلم بن عقيل گشت، زينب صغرى به ازدواج محمد بن عقيل درآمد وام كلثوم صغرى كه نامش نفيسه بود به همسرى عبدالله اكبر بن عقيل انتخاب شد(51).
محسن الامين تعداد دختران على(ع) كه لقب ام كلثوم داشته اند را چهار تن ذكر كرده است 1 ـ همسر
مسلم بن عقيل
2 ـ همسر
عبدالله اصغر بن عقيل
3 ـ همسر
عمر بن خطاب
4 ـ همسر
عبدالله بن جعفر
(52).
با توجه به تعداد فراوان دختران على(ع) و القاب مشابه آنان، بديهى است مورخان و نسب شناسان و همچنين محققان تاريخ اسلام و شيعه در مورد اين تعداد و محل دفن آنان تا حدودى دچار اشتباه يا تناقض و سرگردانى شوند و متأسفانه دانش پژوهان و محققان بعدى نيز ناخودآگاه به بيان اشتباهات آنان بپردازند. اين اختلاف در مورد دفن زينب كبرى، ام كلثوم كبرى و زينب صغرى شدت بيشترى مى يابد ليكن با نقد و بررسى اين اختلافات مى توان به يك نتيجه قطعى دست يافت كه در ادامه به ذكر اقوال مختصرى در اين خصوص خواهيم پرداخت.
از آنجا كه از جانب محققان و دانش پژوهان شيعه و سنى تحقيقات بسيار گسترده اى در مورد محل دفن زينب كبرى(س) بعمل آمده و ما نيز اشاره اى به آنها خواهيم داشت; با يك بررسى و تدقيق علمى، جاى شكى بر كسى نخواهد ماند كه زينب كبرى سلام الله عليها در شهرك راويه دمشق مدفون شده اند. در اين مبحث كوتاه ابتدا به شمه اى مجمل از دوران حيات پرافتخار آن بانوى فداكار پرداخته و سپس نظرات و آراء مختلف در مورد محل دفن ايشان را تشريح خواهيم ساخت.
«زينب كبرى» ملقّب به ام كلثوم در سال ششم هجرى ـ پس از صلح حديبيه ـ و دو سال بعد از تولد حسين بن على(ع) پا به عرصه وجود گذاشت، محيطى كه او در آن رشد كرد مهبط جبرئيل امين و جايگاه وحى سرمدى بود و روزى كه خداوند به رسولش فرمان داد تا تمامى درهايى كه به مسجدالنبى(ص) باز مى شدند را مسدود كند، زادگاه او را مستثنى ساخت. مادرش پاره تن رسول الله(ص)، پدرش بهترين صحابه و نخستين مرد مسلمان دراسلام; و خاندان او افضل خاندان عالم بود كه خداوند متعال رجس و پليدى را از آنان دور كرده و تحت «كساء» رسولش، در ظل حمايت خويش وارد ساخته بود.
زينب(س) تحت تربيت چنين خاندان استثنايى رشد كرد. از همان ابتدا با مصيبتهاى فراوانى روبرو شد كه تحمل آن بر بسيارى امكان پذير نبوده و نخواهد بود. هنوز پنج سال از تولد او نگذشته بود كه پدر بزرگ گرامى وى ـ رسول خدا(ص) ـ آن كه همواره او و برادرانش حسن(ع) و حسين(ع) در آغوش پر مهر و محبت او روزگار مى گذرانيدند، به سوى حق شتافت. اين مصيبت عظيم براى او و بويژه مادرش طاقت فرسا و گران بود.
او از همان ابتدا در كنار مادر بيمار خود كه بدنبال ارتحال جانسوز پدر و مصيبتهاى وارده پس از آن به بستر بيمارى افتاده و روزهاى آخر را مى گذرانيد به پرستارى از او پرداخت و سرانجام نيز شاهد مرگ او و بهترين پناه دوران كودكى خود شد. او شب هنگام، همراه برادرانش حسن(ع) و حسين(ع)، پدرش على(ع) و چند تن ديگر از محرمان اهل بيت، در مراسم خاك سپارى مادر حضور يافت و پس از آن تلاش مى كرد تا براى دو برادر، مادرى مهربان باشد.
زينب(س) پس از آن كه به سن ازدواج رسيد، طبق گفته رسول خدا(ص) كه روزى به فرزندان على(ع) و جعفر نگاه كرده و فرموده بود: «دختران ما براى پسران ما و پسران ما براى دختران ما»;از ميان آن همه خواستگارانى كه داشت به همسرى برادرزاده اش،
عبدالله بن جعفر بن ابيطالب(س)
ـ كه پنج سال از او بزرگتر بود ـ در آمد. وى نخستين نوزاد اسلام در حبشه بود(53). پدر عبدالله يعنى «جعفر طيار» در «غزوه موته» به شهادت رسيده و مادر او، «اسماء بنت
عميس» پس از شهادت همسر، به ازدواج ابوبكر درآمد. اسماء پس از مرگ وى، همراه فرزند خردسال خود محمد بن ابى بكر به خانه على(ع) رفت و پس از پيمان همسرى، براى آن حضرت يحيى و محمد اصغر را بدنيا آورد(54).
را بدون فرزند ذكر كرده است(55) در حالى كه عون، عبدالله و محمد در ركاب امام حسين(ع) ـ در
كربلا ـ به شهادت رسيدند و ام كلثوم نيز به ازدواج قاسم بن محمد بن جعفر طيار در آمد(56).
در هر حال، اندك زمانى نگذشته بود كه زينب كبرى(س) دوباره شاهد مصيبتى ديگر شد و آن از دست دادن پدر بزرگوارش على(ع) ـ كه در سال چهلم هجرى به شهادت رسيد ـ بود. پس از اين مصيبت، زينب بيش از بيش تنها ماند و و ظيفه او در قبال برادرانش سنگين تر شد.
از آنجا كه او بايد در آتش حوادث مى سوخت و آبديده تر مى شد. هنوز از غم فقدان پدر فارغ نشده بود كه پاره هاى جگر برادر، مقابل چشمان او ظاهر گشت. او با اين همه مصيبتها، آموخت كه چگونه در كنار تنها برادر بازمانده چون كوهى استوار ايستاده و پذيراى مصيبت هاى بزرگتر باشد.
زينب كبرى(س) در فاجعه كربلا دهها تن از بهترين و عزيزترين كسانش را از دست داد. سرانجام خود و ساير زنان اهل بيت به اسارت شاميان پليد و ننگين چهره درآمده و با آن همه مصيبت جان فزا، دليرانه در مقابل عبيدالله بن زياد ملعون در كوفه به خطبه ايستاد و چهره ننگين او را رسوا كرد. سپس، همين اقدام را در مقابل يزيد ملعون در دمشق كرده و با خطبه هاى غرّاء و آتشين خود به پاسدارى از خون حسين(ع) و رسالت الهى او پرداخت(57).
آن معصومه فداكار پس از چند روز توقف در دمشق، همراه ساير زنان اهل بيت و كاروان اسراى كربلا به مدينه بازگشت و چنانچه خواهيم گفت در واقعه حرّه به سال 62 هجرى و يا سال قحطى مدينه، همراه عبدالله جعفر ـ كه در دمشق زمين هايى داشت ـ به اين شهر مهاجرت و در همان جا وفات يافت.
