از ماجراى مك فارلين تا قطعنامه 598 - تاریخ روابط خارجی معاصر ایران نسخه متنی

گـزيـنـشـى از سـوى آمـريـكـا ، ايـران هـم بـه دلايـل مـتـعـددى بـراى انـتـخـاب شـيـوه مـذاكـره جـهـت حـل و فـصل بحران در نظر داشت . آغاز جنگ تحميلى عراق عليه ايران با توطئه آمريكا باعث شد كه دفع تجاوز به عنوان محور اصلى سياست خارجى ايران و در راءس همه امور قرار گيرد. از اين رو مـقـامـهـاى جـمـهـورى اسـلامـى هـم تـمـايـل بـه حـل مـسـاءله از طـريـق راهـهـاى ديـپـلمـاسـى داشتند.(495)

مـذاكـرات الجـزايـر در شـرايـطـى آغـاز شد كه ايران و آمريكا در موقعيت متفاوتى قرار داشتند.

امـريكا در اين مذاكرات از اهرمهاى قويتر و شرايط مناسب ترى نسبت به ايران برخوردار بود، در حالى كه دولتِ جمهورى اسلامى ايران با موانع عديده اى رو به رو بود كه از ميان آنها به چند مورد مهم اشاره مى شود:

1 ـ تـهـاجـم نـظـامـى رژيـم بـعـث عـراق بـه جـمهورى اسلامى

2 ـ عدم تجانس فكرى واجماع نظر خـبـرگـان سـياسى در سياست خارجى ؛

3 ـ نداشتن اطلاعات دقيق از داراييهاى ايران در آمريكا

4 ـ كـمـبـود مـتـخـصـصـيـن حـقـوقـى مـجـرب مـتـعـهـد و مـورد اعـتـمـاد 5- تـبـادل پـيـامـهـا از طـريـق دولت الجـزايـر كـه خـود سـبـب تـطـويـل مـذاكـرات مـى شـد.(496)

البـتـه مـورد آخـر يـك مشكل دوطرفى بود.

سـرانـجـام مـذاكـرات غـيـر مـستقيم ايران و آمريكا منجر به امضاى بيانيه الجزاير شد. اگر چه ايـران بـا امـضـاى بـيـانـيـه الجـزايـر بـه همه خواسته هاى بحق خود نرسيد، ولى با در نظر گـرفـتـن شـرايـط حـاكـم بـر مـذاكـرات ، ايـن اقـدام ، انـتـخـابـى مـعـقـول از بـيـن آلتـرنـاتـيـوهـاى مـتعدد بود كه منجر به تسويه حساب با آمريكا و رهايى از پيوندهاى استعمارى 25 ساله امريكا از طريق مذاكره بود.(497)

از ماجراى مك فارلين تا قطعنامه 598

ماجرا ازاين قرار بود كه دولت آمريكا در سال 1985 م و در زمان رياست جمهورى ريگان براى جـلب كـمـك و حـمايت ايران در رهائى گروگانهاى آن كشور در لبنان و همچنين براى برقرارى تـجديد روابط دو كشور قصد داشت با ارسال اسلحه و لوازم يدكى مورد نياز ايران در جنگ با عراق كه شديداً به آن نياز داشت ، راضى كند.

به همين منظور ريگان ضمن ارسال اين سلاحها به ايران هياءتى را نيز به رياست (رابرت مك فـارليـن ) رئيـس شـوراى امـنـيـت مـلّى خـود روانـه تـهـران مـى كـنـد. هـمـراه مـك فـارليـن يك جلد انـجـيـل نـيـز بـا پـيـامـى بـه خـط خـود بـراى گـشـودن بـاب دوسـتـى بـراى سـران ايـران ارسـال مـى كـنـد.

امـّا در تـهـران از فـرسـتـاده رئيـس جـمـهـور آمـريـكـا اسـتـقـبـال نـمـى شـود و وى دسـت خالى به آمريكا باز مى گردد. با افشاى اين ماجرا و بويژه وقـتـى مـشـخص مى شود كه ميليونها دلار سود حاصل از فروش غيرقانونى سلاح به ايران در اخـتـيـار ضـدانقلابيون شورشى نيكاراگوئه گذاشته شده ، رسوايى بزرگى در آمريكا به وجود مى آيد كه به (ايران كنترا) مشهور مى شود.(498)

تـحـريـك رژيـم بعثى عراق به تجاوز نظامى عليه يران به موازات ترغيب و حمايت آمريكا از گـروهـهـاى مـسـلح ،تـشـويق حركتهاى تجزيه طلبانه ، حمله نظامى مستقيم به طبس ، ماجراى مك فـارليـن ودهـهـا نـوع اقـدام شـيـطـنـت آمـيـز ديگر ، اقداماتى بود كه با هدف اعاده سلطه پيشين اسـتـكـبـارى بـه ايـران صـورت پـذيـرفـت . هـدف اصـلى آمريكا از به راه انداختن جنگ تحميلى تـوسـط رژيـم بـعـث عـراق ، سـرنـگـونـى نـظـام نـوپـاى جـمـهـورى اسـلامـى و يـا حـداقـل از نـفـوذ مـوج بـزرگ انـقـلاب اسلامى در منطقه خليج فارس و خاورميانه جلوگيرى به عمل آورد.

در جـريان هشت سال دفاع مقدس ، كمكهاى اقتصادى ، حمايتهاى تسليحاتى ، نظامى و اطلاعاتى آمريكا و شيوخ منطقه كه به وسيله آمريكاييها در حمايت از صدام عليه ايران سازماندهى و هدايت مـى شـد، بـطور همه جانبه به كار گرفته شد. پس از پايان جنگ تحميلى ، مقامهاى كاخ سفيد بطور علنى از حمايتهاى خود از عراق در جنگ عليه جمهورى اسلامى ايران سخنها گفتند . هنگامى كـه ليـبـرالهـا از صحنه تصميم گيرى و اجرايى كشور كنار گذاشته شدند و با سازماندهى مـلت ، تـوان نـظامى ايران بالارفت ، فتوحات درخشان يكى پس از ديگرى در عرصه هاى نبرد نـصـيـب ايـران شـد و بـا صـدور قـطـعنامه 598 و بااعلام متجاوز