تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی نسخه متنی

در صورتى كه مثل گاو و گوسفند بـاشد كه از جهت خصوصيات شخصى قيمت آن در نظر عقلاء با قيمت فرد ديگرى فرق دارد بايد قـيـمـت آن را بدهد و چنانچه قيمت بازار آن فرق كرده باشد بايد قيمت وقتى را كه غصب كرده بدهد.

مـسـالـه 2568 - اگـر چـيزى را كه غصب كرده و از بين رفته مانند گندم و جو باشد كه قيمت افـرادش از جـهـت خصوصيات شخصيه باهم فرق ندارد بايد مثل همان چيزى را كه غصب كرده بدهد ولى چيزى را كه مى دهد بايد خصوصيات نوعى و سنخيش مانند چيزى باشد كه آن راغصب كـرده و از بـيـن رفـته است مثلا اگر از قسم اعلاى برنج غصب كرده نمى تواند از قسم پست تر بدهد.

مـسـالـه 2569 - اگر چيزى را كه مثل گوسفند است غصب نمايد و از بين برود چنانچه قيمت بازار آن فرق نكرده باشد ولى در مدتى كه پيش او بوده مثلا چاق شده باشد بايد قيمت وقتى را كه چاق بوده بدهد.

مـساله 2570 - اگر چيزى را كه غصب كرده ديگرى از او غصب نمايد و از بين برود صاحب مال مى تواند عوض آن را از هر يك از آنان بگيرد يا از هركدام آنان مقدارى از عوض آن را مطالبه نمايد و چـنـانـچـه عـوض مالى را از اولى بگيرد اولى مى تواند آنچه را داده از دومى بگيرد ولى اگر از دومى كه آن چيز پيش او تلف شده بگيرد او نمى تواند آنچه را كه داده از اولى مطالبه نمايد.

مـساله 2571 - اگر چيزى را كه مى فروشند يكى از شرطهاى معامله در آن نباشد مثلا چيزى را كـه بـايـد بـا وزن خـريـد و فـروش كنند بدون وزن معامله نمايند معامله باطل است .

و چنانچه فروشنده و خريدار با قطع نظر از معامله راضى باشند كه در مال يكديگر تصرف كنند اشكال ندارد و گرنه چيزى را كه از يكديگر گرفته اند مثل مال غصبى است و بايد آن را بهم برگردانند.

و در صورتى كه مال هر يك در دست ديگرى تلف شود چه بداند معامله باطل است چه نداند بايد عوض آن را بدهد.

مـساله 2572 - هرگاه مالى را از فروشنده بگيرد كه آن را ببيند يا مدتى نزد خود نگهدارد تا اگر پسنديد بخرد