مرتكب كبيره كافر است يا مؤمن - تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی نسخه متنی

مرتكب كبيره كافر است يا مؤمن

مرتكب كبيره كافر است يا مؤمن؟ اين سؤالى بود كه بيشتر اذهان اهل فكر اواخر نيمه اول قرن اول هجرى و تقريباً تمام نيمه دوم اين قرن را بخود مشغول داشت.

بانى و بنيانگذار اين بحث خوارج نهروان بودند.

اصولاً طرح اين بحث از نتايج مستقيم ماجراى حكميت در جنگ صفين بود. خوارج در مخالفت با حكميت به صورت دسته جمعى و به حالت اعتراض به دهكده اى در نزديكى كوفه بنام ((حرورا)) رفتند. (به همين سبب به آنها حروريه نيز گفته مى شود) در حرورا دو شوراى رهبرى تشكيل دادند. شورائى جهت اداره اور سياسى و شورائى به جهت هدايت عقيدتى هواداران خود1.پس از آن شروع به ايجاد بلوار و آشوب در جامعه اسلامى تحت رهبرى على (ع) كرده و دست به جنايات متعددى زدند. بطورى كه امنيت را از مردم سلب و جوى از رعب و وحشت را بر جامعه حاكم كردند. تاريخ موارد متعددى از جنايات آنان را ثبت كرده است. از جمله اين جنايات كشتن حاكم على (ع) در مداين يعنى عبدالله بن خباب است. آنان نه فقط عبدالله را كشتند بلكه شكم زنش را كه آبستن بود دريدند2.و زنان ديگرى را نيز بكشتند.3فرستاده على بسوى خودشان را نيز كشتند4.استدلال آنها در توجيه اين جنايت تمسك به نظريه مرتكب كبيره بود. براساس اين اعتقاد آنان مى گفتند هر كس گناه كبيره اى را مرتكب شود كافر مرتد و خارج از دين است و بايد كشته شود.

برخى از آنان اين موضوع را تعميم داده مى گفتند فرزند كافر نيز كافر است و بايد كشته شود5.ظاهراً توجيهى كه براى قتل همسر عبدالله بن خباب و فرزندش داشتند همين بود.

اصل طرح اين بحث براى آن بوده است كه به مخالفت با على بن ابيطالب (ع) برخيزند. آنان معتقد بودند چون على (ع) حّكميت را پذيرفته است پس كافر شده6 بنابراين بايد كشته شود. بنظر نمى رسد كه آنان حتى خواهان توبه على (ع) بوده اند چرا كه در نامه اى كه براى حضرتش مى فرستند على (ع) را وعيد مى دهند كه توبه كن تا ما موضع خود را در قبال تو مورد بررسى قرار دهيم.

به هر حال اين نظريه كه از جانب خوارج مطرح شد