تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی نسخه متنی

ثبت دادن امتناع نـبـايد بنمايد
چون بناى عمل به آن شرط است .
و چنانكه گذشت
اين گونه شرطها را كه عمل روى او انجام مى شود شرط ضمنى گويند.
( مـسـاله 10 ) مرسوم در بانكها اين است كه يك امضاء را نمى خرند
ولى اشخاصى هستند كه يك امـضاء را هم
معامله مى كند
و چون عمومااين اشخاص وجه مى دهند و سفته مى گيرند و غالبا به عـنوان قرض است و در قرض
زياده ربا است
لهذا معاملات مزبور حرام و زياده ربااست
ولى اگر خـواسـتـه باشند معامله شان صحيح
باشد و زياده اى كه مى گيرند
ربا نباشد
چند راه دارد
و دو راهش كه آسانتر از بقيه است ذكر مى شود: 1 -
آنكه وجه را كه مى دهد به عنوان معامله منتقل نمايد نه به عنوان قرض و استقراض چنانكه در مساله ( 3 )
مشروحا بيان گرديد
مثلا صدهزار ريال نقد را به پانصد دينار عراقى وعده اى به مدت معين .
2 - آنكه يك جعبه كبريت يا يك طاقه دستمال يا چيز ديگرى را بفروشد در مقابل مقدار زياده مثلا بـه ده
هـزار ريـال به شرط اينكه صد هزارريال ديگر تا مدت - مثلا - يك سال بدون منفعت قرض بدهد
و يا اينكه كسى
كه قرض گرفته است و مدت آن سر آمده و مى خواهد تمديدنمايد
طلبكار يك جعبه كبريت را به مقروض مى فروشد
به ده هزار ريال به شرط اينكه طلب خود را تا مدت يك مـاه بدون منفعت تمديدنمايد
و اين چاره جوئى به
اين نحو براى تجديد و تمديد مدت به ملاحظه ايـن اسـت كـه جايز نيست ابتداء در مقابل تجديد يا تمديد
مدت طلبكارچيزى از بدهكار بگيرد.
و تـوهـم ايـنكه اين معامله صورى است زيرا كه هيچ كس يك جعبه كبريت را كه قيمتش يك ريال اسـت بـه ده
هـزارريـال نـمى خرد
توهم بجائى است
زيرا كه احدى بدون جهت چنين معامله اى نـمى كند
اما در صورتى
كه صد هزار ريال قرض دادن بدون منفعت تا يك سال ضميمه شود همه مى خرند
و در اين موضوع چند روايت در
كتاب وسائل الشيعه ابواب احكام عقود نقل فرموده اند
و ما براى رفع شبهه يك روايت از آن را در اينجا
نقل مى نمائيم : شـيـخ طـوسى قدس اللّه روحه به سند صحيح از محمد بن اسحق بن عمار كه موثق است روايت
نموده مى گويد به حضرت موسى بن جعفر (ع )عرض كردم : ويكون لي على الرجل دراهم
فيقول : اخـرني بها وانا
اربحك فابيعه جبة تقوم علي بالف درهم بعشرة آلاف درهم - او قال :بعشرين الفا - واؤخـره بـالمال ؟ قال :
لا باس .
ترجمه : من چند درهم از شخصى طلبكارم و آن شخص خواهش مـى كند او را مهلت دهم و به من منفعتى برساند