پيدايش علم كلام در اسلام: عموماً محققين پيدايش علمى به نام كلام را نتيجه ى تحولات فكرى و فرهنگى نيمه ى دوم قرن اول هجرى و اوائل قرن دوم هجرى مى دانند.حتى برخى معتقدند. كه نقطه ى شروع اين علم را بايد در قرن سوم و چهارم هجرى جستجو كرد1عليرغم همه ى اين اظهار نظرها اين واقعيت را نمى توان ناديده گرفت كه هر چند علمى به نام كلام در اواخر سده ى اول يا اوائل سده ى دوم هجرى شكل گرفته است اما مباحثى كه در اين علم مطرح است به اشكال مختلف قبل از پيدايش اين علم وجود داشته و مطرح بوده است.هيچكس منكر اين واقعيت نيست كه اصل تمام مباحث كلامى را مى توان در قرآن يافت.اين كتاب مقدس مرجع و ملجاء همه متكلمين مسلمان در اثبات عقاديد كلاميشان بوده و هست. بنابراين مى توان به جراءت ادعا نمود كه در اسلام اولين كتابى كه مباحث كلامى را در سطح گسترده اى مطرح كرده قرآن مجيد است. طبعاً اگر اين نظر را بپذيريم بايد قبول كنيم كه سابقه طرح انديشه هاى كلامى در اسلام به زمان رسول الله (ص) بر مى گردد.به غير از اينكه اصل مطالب در قرآن مجيد مطرح شده است در زمان پيامبر اكرم (ص) مسلمين با طرح سوئالاتى كه بعضاً جنبه كلامى دارند خواسته يا ناخواسته سبب شده اند احاديثى از رسول گرامى اسلام (ص) به نسلهاى بعدى انتقال يابد. البته نمى توان منكر اين واقعيت بود كه متاءسفانه هم به دليل جهل نسبى جامعه و هم بخاطر حضور مستقيم رسول خدا (ص) در صحنه جامعه بسيارى از مسائلى كه بعدها براى مسلمين مسئله شده در زمان پيامبر اكرم (ص) مطرح نشده يا به شكل ناقص مطرح بوده است.بگواه تاريخ تعدد افراد باسواد در زمان بعثت نبى اكرم بسيار معدود2 و سواد همين عده معدود هم محدود به برخى مطالب بى ارزش يا كم ارزش چون علم انساب و يا فن شعر و شاعرى بوده است.طبعا چنين مردمى توانائى فكرى لازم براى طرح مسائل پيچيده ى كلامى را نداشته اند.پس از هجرت چون مسلمين پيامبر اكرم (ص) را در جمع خويش حاضر ديده و ايشان مستقيماً بر مسائل (اعم از فكرى و عقيدتى يا سياسى و اجتماعى) نظارت داشتند اختلافاتى كه بتواند بحث هاى ارزشمند كلامى را بدنبال داشته باشد مطرح نمى شد.از سوئى مخالفان هم از نظر فكرى در حدى نبودند كه با خرده گيرىهاى عالمانه بحث هاى عميقى را باعث
لطفا منتظر باشید ...
