تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی نسخه متنی

خرج سالش زياد بيايد مى تواندمقدارى را كه از سرمايه كم شده از منافع كسر نمايد.

مساله 1794 - اگر غير از سرمايه چيز ديگرى از مالهاى او از بين برود نمى تواند از منفعتى كه به دستش مى آيد آن چيز را تهيه كند ولى اگردر همان سال به آن چيز احتياج داشته باشد مى تواند در بين سال از منافع كسب آن را تهيه نمايد.

مـسـالـه 1795 - اگر در تمام سال منفعتى نبرد و براى مخارج خود قرض كند مى تواند از منافع سالهاى بعد مقدار قرض خود را بدهد وهمچنين اگر در اول سال براى مخارج خود قرض كند و پيش از تمام شدن سال منفعتى ببرد مى تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت ادا نمايد بلى اگر قرض را ادا ننمود تا آنكه سال بر منفعت گذشت بايد بدون كسر مقدار آن قرض خمس آن منفعت را بدهد مگر اينكه قرض بعد ازمنفعت كردن بوده و براى مؤنه سالش باشد كه در اين صورت كسر آن حتى بعد از گذشتن سال خالى از وجه نيست .

مـسـالـه 1796 - اگـر بـراى زيـاد كـردن مال يا خريدن ملكى كه به آن احتياج ندارد قرض كند نـمـى تـواند از منافع كسب آن قرض را ادا نمايد بلى اگر مالى را كه قرض كرده و چيزى را كه از قرض خريده از بين برود و ناچار شود كه قرض خود را بدهد اداء آن قرض از منافع سال بعدمانعى نـدارد.

و اگـر خـمس بواسطه تلف شدن مالى كه خمس آن را نداده بود يا بواسطه دستگردان با حـاكـم شـرع يا وكيل او دين شود اداء آن ازمنافع سال بعدى از مؤنه حساب نمى شود و لازم است منفعتى را كه با آن اداء قرض خمس مى كند تخميس كند.

مـسـاله 1797 - انسان مى تواند خمس هر چيز را از همان چيز بدهد يا به مقدار قيمت خمسى كه بـدهـكـار است پول بدهد.

و اما اگر جنس ديگر بخواهد بدهد محل اشكال است مگر آنكه با اجازه حاكم شرع باشد.

مـسـاله 1798 - كسى كه خمس به مال او تعلق گرفت و سال بر او گذشت تا خمس او را نداده اسـت و قـصد دادن خمس را ندارد نمى تواند در آن مال تصرف كند بلكه بنابر احتياط واجب اگر قصد دادن خمس را هم داشته باشد نيز چنين است .

مساله 1799 - كسى كه خمس بدهكار است نمى تواند آن را به ذمه بگيرد يعنى خود را بدهكار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف كند وچنانچه تصرف كند و آن مال تلف شود بايد خمس آن را بـدهـد بـلى اگر به مجتهد عادل كه از او تقليد مى كند يا به وكيل او رجوع كند ممكن است در بعضى از موارد به آن شخص دستگردان كند تا خمس به ذمه منتقل شود.