تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی نسخه متنی

يك من گندم را به يك من و نيم گندم بفروشد ربا و حرام است بلكه اگر يكى از دو جـنس سالم و ديگرى معيوب يا جنس يكى خوب و جنس ديگرى بد باشد يا با يكديگرتفاوت قيمت داشته باشند چنانچه بيشتر از مقدارى كه مى دهد بگيرد باز هم ربا و حرام است پس اگر مـس درست را بدهد و بيشتر از آن مس شكسته بگيرد يا برنج صدرى را بدهد و بيشتر از آن برنج خورده بگيرد يا طلاى ساخته را بدهد و بيشتر از آن طلاى نساخته بگيرد رباو حرام مى باشد.

مـسـاله 2081 - اگر چيزى را كه اضافه مى گيرد غير از جنسى باشد كه مى فروشد مثلا يك من گندم به يك من گندم و يك تومان پول بفروشد باز هم ربا و حرام است بلكه اگر چيزى زيادتر نگيرد ولى شرط كند كه خريدار عملى براى او انجام دهد ربا و حرام مى باشد.

مـساله 2082 - اگر كسى كه مقدار كمتر را مى دهد چيزى علاوه كند مثلا يك من گندم و يك دستمال را به يك من و نيم بفروشد اشكال ندارد.

و همچنين است اگر از هر دو طرف چيزى زياد كنند مثلا يك من گندم و يك دستمال را به يك من و نيم گندم و يك دستمال بفروشد.

مـساله 2083 - اگر چيزى را كه مثل پارچه با متر و ذرع مى فروشند يا چيزى را كه مثل گردو و تخم مرغ با شماره معامله مى كنند بفروشد وزيادتر بگيرد مثلا ده تا تخم مرغ بدهد و يازده تا بگيرد اشكال ندارد ولى چنانچه مثلا ده عدد تخم مرغ را به يازده عدد در ذمه بفروشد لازم است كه بين آنـهـا امـتياز باشد مثلا ده عدد تخم مرغ بزرگ را به يازده عدد متوسط در ذمه بفروشد زيرا كه اگـر بـيـن آنـهـا هـيچ امتياز نباشد خريدو فروش محقق نمى شود بلكه واقع معامله قرض است اگـرچـه به لفظ خريد و فروش باشد و بدين جهت معامله حرام و شرط باطل است و ازاين قبيل است فروختن اسكناس نقدا به زيادتر از آن به مدت ولى اگر بين آنها امتيازى باشد مثل اسكناس و ريال با دولار يا پوند اشكالى ندارد.

مـسـالـه 2084 - جنسى را كه در غالب شهرها با وزن يا پيمانه مى فروشند و در بعضى از شهرها با شـمـاره مـعـامـله مى كنند احتياط واجب آن است كه آن جنس را به زيادتر از آن نفروشند و در صـورتـى كـه شهرها