تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی نسخه متنی

چـهـارم يـكـى از دو طرف معامله مال خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد و طورى كند كه قيمت مال در نظر مردم زياد شود كه آن را خيار تدليس گويند.

پـنـجـم يكى از دو طرف معامله با يكديگر شرط كند كه كارى را انجام دهد و به آن شرط عمل نـشـود يـا شـرط كند مالى را كه مى دهد به طورمخصوصى باشد و آن مال داراى آن خصوصيت نـبـاشـد كـه در اين صورت شرط كننده مى تواند معامله را بهم بزند و آن را خيار تخلف شرط گويند.

ششم در جنس يا عوض آن عيبى باشد و آن را خيار عيب گويند.

هـفتم معلوم شود مقدارى از جنسى را كه معامله نموده اند مال ديگرى است كه اگر صاحب آن بـه مـعـامـلـه راضـى نشود گيرنده مى تواندمعامله را بهم بزند يا عوض آن مقدار را چنانچه پرداخته باشد از طرف خود بگيرد و آن را خيار شركت گويند.

هـشـتـم صـاحب مال خصوصيات جنس معينى را كه طرف نديده به او بگويد بعد معلوم شود طـورى كه گفته نبوده است كه در اين صورت طرف مى تواند معامله را بهم بزند و آن را خيار رؤيت گويند.

نـهـم اگر مشترى پول جنسى را كه خريده و شرط نكرده كه در پرداخت پول تاخير كند تا سه روز ندهد اگر فروشنده جنس را تحويل نداده باشد مى تواند معامله را بهم بزند.

ولى اگر جنسى را كـه خريده مثل بعضى از ميوه ها باشد كه اگر يك روز بماند ضايع مى شود چنانچه تا شب پول آن را نـدهـد و شـرط نكرده باشد كه دادن پول را تاخير بيندازد فروشنده مى تواند معامله را بهم بزند و آن را خيار تاخير گويند.

دهـم كـسى كه حيوانى را خريده تا سه روز مى تواند معامله را بهم بزند واگر در عوض چيزى كه فروخته حيوان گرفته باشد فروشنده هم تاسه روز مى تواند معامله را بهم بزند و آن را خيار حيوان گويند.

يازدهم فروشنده نتواند جنسى را كه فروخته تحويل دهد