تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی نسخه متنی

انصار كار خود را از دست ندهيد كه اينان در سايه شما هستند و جراءت مخالفت شما را ندارند و كسان از راءى شما تبعيت مى كنند كه عزت و ثروت و جمع و قوت و تجربه و دليرى و شجاعت داريد...

اختلاف نكنيد كه راءيتان تباه مى شود.15 پس از آن عمر وارد بحث شده مى گويد بخدا عرب رضا نيست كه امارت به شما دهد كه پيغمبر غير از شماست ولى عرب دريغ ندارد كه قوم پيغمبر عهده دار امور شود. و ما در اين باب بر مخالفان حجت روشن و دليل آشكار داريم هر كس در قدرت و امارت محمد اب ما كه دوستان و خويشان اوئيم مخالفت كند به راه باطل مى رود و خطا مى كند و در ورطه هلاكت مى افتد16. بشرين سعد (از قبيله اوس) برخاسته مى گويد اى گوره انصار اگر ما فضيلتى در دين داشته باشيم جز رضاى خدا و طاعت پيامبر و تلاش جانها نمى خواسته ايم و روا نيست كه به سبب آن گردنفرازى كنيم از آنچه كرده ايم لوازم دنيا نمى جوئيم كه خدا بر ما منت نهاده است. بدانيد كه محمد از قريش است و قوم وى نسبت به او حق و اولويت دارند خدا نبيند كه من با آنها بر سراين كار مجادله كنم.از خدا بترسيد و با آنها مخالفت و مجادله مكنيد17 نهايتاً در بحث بين مهاجرين 18 و انصار گروه نخست پيروز مى شوند. دليل پيروزى آنها هم اين است كه ابوبكر بنقل از پيامبر مى گويد ((الائمه من قريش)). 19 اختلاف تاريخى دو قبيله اوس و خزرج نيز به كمك ابوبكر و يارانش آمده و اظهارات بشير بن سعد باعث اختلاف ميان انصار مى شود. به اين ترتيب ابوبكر به خلافت مى رسد. اول كسى كه با او بيعت كرد بشير بن سعد و پس از او عمر و ابوعبيده بن جراح بودند. و پس از بيعت يكجاى قبيله ى اسلم كار ابوبكر قوت گرفت20 .

نگرشى هر چند گذرا بر آنچه در سقيفه بنى ساعده گذشته بوضوح موئيد اين واقعيت است كه عليرغم همه تلاشهاى پيامبر در مبارزه با بينش جاهلى سنت هاى مفاخره و منافره در قالب ها و اشكال موجه ترى زنه است. عمر كه بعد از ابوبكر به مقام خلافت مى رسد اينگونه اظهار نظر مى كند كه بايد تيره بنى هاشم را در همان حدود نبوت معزز داشته آلوده امور دنيوى نكرد21. چرا كه اگر اين دو مقام در يك خاندان جمع شود باعث غرور و كبر آنان مى گردد22. در همين اجتماعى سقيفه است كه ابوبكر در پاسخ انصار سخنانى مى گويد كه در واقع مهر تاءييدى است بر آنچه كه تاكنون گفتيم او مى گويد ((اى گروه انصار هر چه از فضيلت خود گوئيد شايسته آنيد اما عرب اين كار را جز براى طايفه قريش نمى شناسد كه محل و نسبشان بهتر است پس يكى از اين دو مرد را براى شما مى پسندم (عمر يا ابوعبيدة بن جراح) با هر كدامشان مى خواهيد بيعت كنيد))23 بررسى محاورات و مباحثات سقيفه: بررسى محاورات و مباحثات سقيفه و ادله و براهينى كه طرفين اقامه كردند بوضوح نشان مى دهد كه اين تجمع قبل از آنكه اصالت عقيدتى و اسلامى داشته باشد ريشه در قوميت عربى قبل ازاسلام دارد. چرا كه محور بحث و استدلال قبل از آنكه درباره مزاياى اخلاقى تقوى و پرهيزكارى نامزد خلافت و يا احياناً سابقه او در اسلام باشد بيشتر معطوف قوميت و اصالت قبيله اى است و سرانجام هم تكيه بر همين عامل است كه موجب پيروزى يك سوى مخاصمه مى گردد.

پس از به خلافت رسيدن ابوبكر يكى از دشمنان ديرينها اسلام و يكى از مظاهر نظام قبيله اى كه در اواخر سالهاى حيات پيامبر اسلام آورده يعنى ابوسفيان بن حرب بن اميه يكبار ديگر عصبيت قومى را دستاويز