تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی نسخه متنی

مساله 2174 - اگر بخواهند چيزى را كه از يك جنس است و وزن آنها معلوم است به يكديگر صلح كنند احتياط واجب آن است كه وزن يكى بيشتر از ديگرى نباشد ولى اگر وزن آنها معلوم نباشد اگرچه احتمال دهند كه وزن يكى بيشتر از ديگرى است و صلح نمايند صحيح است .

مـسـالـه 2175 - اگـر دو نـفـر از يك نفر طلبكار باشند يا دو نفر از دو نفر ديگر طلبكار باشند و بـخـواهـند طلبهاى خود را به يكديگر صلح كنند چنانچه طلب آنان از يك جنس و وزن آنها يكى بـاشـد مـثـلا هـر دو ده مـن گـندم طلبكار باشند مصالحه آنان صحيح است و همچنين است اگـرجنس طلب آنان يكى نباشد مثلا يكى ده من برنج و ديگرى دوازده من گندم طلبكار باشد ولـى اگـر طلب آنان از يك جنس و چيزى باشد كه معمولا با وزن يا پيمانه آن را معامله مى كنند در صـورتـى كـه وزن يـا پيمانه آنها معلوم باشد مساوى نيست مصالحه آنان اشكال دارد ولى هر كدام طلب خود را از ديگرى بگذرد مانعى ندارد.

مساله 2176 - اگر از كسى طلبى دارد كه بايد بعد از مدتى بگيرد چنانچه طلب خود را به مقدار كـمـتـرى صلح كند و مقصودش اين باشد كه از مقدارى از طلب خود گذشت كند و بقيه را نقد بگيرد اشكال ندارد.

و اين حكم در صورتى است كه طلب از جنس طلا يا نقره يا جنس ديگرى باشد كـه بـا وزن يا پيمانه فروخته مى شود و اما در غير آنها براى طلبكار جايز است كه طلب خود را به بدهكار يا غير آن به كمتر ازطلب صلح نموده يا بفروشد چنانكه در مساله ( 2297 ) خواهد آمد.

مساله 2177 - اگر دو نفر چيزى را باهم صلح كنند با رضايت يكديگر مى توانند صلح را بهم بزنند.

و نيز اگر در ضمن معامله براى هر دو يايكى از آنان حق بهم زدن معامله را قرار داده باشند كسى كه آن حق را دارد مى تواند صلح را بهم بزند.

مـسـاله 2178 - تا وقتى خريدار و فروشنده از مجلس معامله متفرق نشده اند مى توانند معامله را بـهم بزنند.

و نيز اگر مشترى حيوانى را بخرد تا سه روز حق بهم زدن معامله را دارد.

و همچنين اگر پول جنسى را كه خريده تا سه روز ندهد و جنس را تحويل نگيرد فروشنده مى تواندمعامله را بهم بزند ولى كسى كه مالى را صلح مى كند در اين سه صورت حق بهم زدن صلح را ندارد اما در صـورتى كه طرف مصالحه درپرداخت مال المصالحه از حد متعارف تاخير كند يا اينكه شرط شده باشد كه مثلا مال المصالحه