كسانى كه طول بلد آنها با طول مكه برابر است اعنى با مكه در تحت يك دائره نصف النهارند و به عبارت
آخرى در سطح يك دائره از دوائر طول واقع مى شوند .در هر روز هنگام رسيدن خورشيد به نصف النهار آنان
چون مواجه شمس گردند بر سمت قبله خواهند بود خواه در جهت با مكه موافق باشند و خواه مخالف
و لكن اين
نه از آن روى است كه خورشيد در وقت رسيدن به دائره نصف النهار آنان مطلقا بر سمت رأس افق مكه است .چنانكه دانسته شد بر اثر تناقص تدريجى ميل كلى خورشيد هر سال كه به سمت رأس مكه مى گذرد
پيش از سرطان
پس از جزء سال پيش
و پس از سرطان پيش از جزء سال پيش خواهد بود .جناب سردار كابلى قدس سره را در اين
موضوع اشتباهى روى آورد كه در هنگام محاسبه در هر دو رساله عربى و فارسى كه در قبله نوشت بعكس عمل
نمود .در رساله فارسى ص 31
چنين فرمود : ( نقل باختصار ) .بدان كه آنچه محقق طوسى قدس سره در تعيين اين
دو درجه فرموده مبنى بر آن است كه ميل كلى كحال يعنى بيست و سه درجه و سى دقيقه است و عرض مكه مكرمه
كام يعنى بيست ويك درجه و چهل دقيقه است و مع ذلك طريق تقريب پيموده .منجمين اروپا امروز معتقدند كه
ميل كلى در تناقص است و مقدار تناقص را در هر سال تقريبا 468 0 ثانيه تعيين نموده اند ميل كلى امسال كه
سنه 1355 ه .
ق است به 23 درجه و 26 دقيقه و 50 ثانيه و 54 ثالثه رسيده و آن تقريبا 23 درجه و 27 دقيقه باشد پس آن
دو درجه مذكوره 6 درجه و 35 دقيقه و 15 ثانيه از جوزا و 23 درجه و 34 دقيقه و 45 ثانيه از سرطان مى شود پس هر
كه مى خواهد به اين طريق عمل نمايد اين دو درجه را عوض آن دو درجه بگيرند .
انتهى
فتبصر
به بيانى كه تقديم داشته ايم دانسته شد كه خورشيد در هر دوره سال شمسى
در اول ظهر حقيقى مكه دوباره به سمت رأس
مكه مى رسد و در آن وقت شاخص و اشخاص را در مكه سايه نبود و هر كس در آن دو وقت در