سخن ناشر - گناه شناسی نسخه متنی

سخن ناشر

كتابى كه پيش روى شماست از سال 1369 تاكنون طى دوازده نوبت از سوى انتشارات پيام آزادى منتشر شده است .

بدنبال تاءسيس مركز فرهنگى درسهايى از قرآن كه هدف آن نشر آثار قلمى حجة الاسلام و المسلمين محسن
قرائتى است ، تجديد نظر و اصلاح كتب منتشره مورد توجه قرار گرفت و در اين راستا كتاب گناه شناسى با
شكلى جديد از سوى اين مركز منتشر مى گردد.

از همه كسانى كه با ارسال نظرات و پيشنهادات خود ما را يارى نموده اند تشكر مى نماييم .

مركز فرهنگى درسهايى از قرآن

پيشگفتار

بِسم اللّه الرَّحمنِ الرَّحيم

دو باغ را كنار هم در نظر بگيريد كه از نظر آب و هوا و نوع گياهان و درختان يكسانند. باغبان يكى از
آنها به آفات و آسيب هايى كه باغ را تهديد مى كند توجه دارد، قهرا آن باغ از طراوت و شادابى و ميوه و
گل و شكوفه برخوردار است ، ولى باغبان ديگر به آفات و آسيب ها يا توّجه ندارد و يا بى خبر است ، در
نتيجه باغى پژمرده و ميوه هايى كرم خورده خواهد داشت .

انسان نيز چنين است ، كه اگر توجه به آفات روحى و جسمى خود نكند، عنصرى وازده و خطرناك خواهد شد، ولى
اگر با توجه و دقت مراقب خود باشد، فردى وارسته و شايسته خواهد گرديد.

آفات و آسيب ها در مورد انسان ، همان عيوب و گناهان است كه تمام انبيا و كتاب هاى آسمانى ، بشر را از
آلودگى به آن ، بر حذر داشته اند، و با هشدارها و تاكيدات خود انسان ها را به پاكى و اجتناب از گناه ،
دعوت نموده اند.

اميرمؤ منان على عليه السلام در سخنى مى فرمايند:
آفَةُ النَّفسِ اَلوَلَه بالدّنيا(1)
آفت روحِ (پاك ) انسان ، حرص و دلبستگى به دنيا است .

و امام صادق عليه السلام مى فرمايند:
آفَة الدّين الحَسدُ و العُجبُ و الفَخر(2)
آفت دين ، حسادت وخود پسندى و تكبراست .

كتاب حاضر كه دراين راستا تنظيم شده است ، مجموعه مباحثى است كه در ماه مبارك رمضان سال 1362 شمسى به
صورت سى درس ، در سيماى جمهورى اسلامى ايران ، توسط حضرت حجة الاسلام آقاى محسن قرائتى ، در برنامه ى
*((*درسهايى از قرآن *))* مطرح و مورد استقبال مردم قرار گرفت . اكنون همان درس ها با تهذيب و تكميل
وتنظيم به صورت كتابى در اختيار شما قرار مى گيرد.

دليل طرح اين مساله در ماه رمضان ، ماه خودسازى و ماه صوم (روزه ) كه به معنى خوددارى و كنترل است ،
الهامى بود كه از خطبه ى حضرت رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله گرفته شد، آنجا كه آن حضرت در شاءن ماه
رمضان سخن مى گفت ، على عليه السلام بپاخاست و پرسيد:
بهترين اعمال در اين ماه چيست ؟.

رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله در پاسخ فرمودند:
الوَرَعُ عن مَحارم اللّه
بهترين عمل دراين ماه ، پرهيزازگناه است .

اين درس هاى سودمند اخلاقى ، دراين كتاب به صورت هشت فصل زير تنظيم گرديده است :

1 گناه و اقسام آن .

2 زمينه هاى پيدايش گناه .

3 توجيه گناه .

4 شناخت مرزهاى گناه .

5 كنترل گناه .

6 برخورد با گنهكار.

7 آثار و پى آمدهاى گناه .

8 توبه و پاكسازى .

اميد آنكه مفيد و ذخيره قبر و قيامت همه ى ما باشد.

حوزه علميه قم محمد محمدى اشتهاردى

ماه رمضان 1409 ارديبهشت 1368

گناه و اقسام آن

معناى گناه

گناه به معنى خلاف است و دراسلام هر كارى كه برخلاف فرمان خداوند باشد، گناه محسوب مى شود.

گناه هر چند كوچك باشد چون نافرمانى خداست ، بزرگ است .

رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله در سخنى به ابوذر فرمودند:
لاتنظر الى صغر الخطيئة و لكن انظر الى من عصيته (3)
كوچكى گناه را ننگر، بلكه بنگر چه كسى را نافرمانى مى كنى !.

واژه هاى گناه در قرآن

در زبان قرآن و پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و امامان عليهم السلام با واژه هاى مختلف ، از گناه ياد
شده است ، كه هر كدام گويى از بخشى از آثار شوم گناه پرده بر مى دارد و بيانگر گوناگون بودن گناه است .

واژه هايى كه در قرآن در مورد گناه آمده ، عبارتند از:

1 ذنب

2 معصيت

3 اثم

4 سيئه

5 جرم

6 حرام

7 خطيئه

8 فسق

9 فساد

10 فجور

11 منكر

12 فاحشه

13 خبث

14 شر

15 لمم

16 وزر و ثقل

17 حنث

1 ذنب ، به معنى دنباله است ، چون هر عمل خلافى يك نوع پى آمد و دنباله به عنوان مجازات اخروى يا دنيوى
دارد؛ اين واژه ، در قرآن 35 بار آمده است .

2 معصيت ، به معنى سرپيچى و خروج از فرمان خدا و بيانگر آن است كه انسان از مرز بندگى خدا بيرون رفته
است ؛ اين واژه در قرآن 33 بار آمده است .

3 اثم ، به معناى سستى و كندى و واماندن و محروم شدن از پاداش ها است زيرا در حقيقت گنهكار يك فرد
وامانده است و مبادا خود را زرنگ پندارد؛ اين واژه در قرآن 48 بار آمده است .

4 سيئه ، به معنى كار قبيح و زشت است كه موجب اندوه و نكبت گردد، در برابر *((*حسنه *))* كه به معنى سعادت و
خوشبختى است ؛ اين واژه 165 بار در قرآن آمده است .

كلمه *((*سوء*))* از همين واژه گرفته شده كه 44 بار در قرآن آمده است .

5 جُرم ، در اصل به معنى جدا شدن ميوه از درخت و يا به معنى پست است ، جريمه و جرايم از همين ماده مى
باشد، جرم عملى است كه انسان را از حقيقت ، سعادت ، تكامل و هدف جدا مى سازد؛ اين واژه 61 بار در قرآن
آمده است .

6 حرام ، به معنى ممنوع است ، چنانكه لباس احرام لباسى است كه انسان در حج و عمره مى پوشد و از يكسرى
كارها ممنوع مى شود. و ماه حرام ماهى است كه جنگ در آن ممنوع مى باشد و مسجد الحرام يعنى مسجدى كه
داراى حرمت و احترام خاصى بوده ، و ورود مشركين به آن ممنوع است ؛ اين واژه حدود 75 بار در قرآن آمده
است .

7 خطيئه ، غالباً به معنى گناه غير عمدى است . و گاهى در معنى گناه بزرگ نيز استعمال شده است ، چنانكه