مصونيت از تحريف - قرآن در قرآن نسخه متنی

، جـامـعـه و تـاريـخ پـرداخـته ، اما قرآن نه اختصاصاً كتاب فلسفى است ، نه تـاريـخـى ، نـه داسـتـانـى ، نـه فـقهى و حقوقى ، نه اقتصادى يا اجتماعى ، نه سياسى ، نه تـربـيـتى ، نه عرفانى ، نه اخلاقى و نه مانند آن ، بلكه كتاب هدايت انسان ها است و به همه ابـعـاد وجـود بشر توجه داشته و هر آنچه را براى هدايت انسان ها لازم است ، دربردارد؛ يعنى : هـم حاوى نكات فلسفى است و هم تاريخى ، فقهى ، اقتصادى ، سياسى و تربيتى و از اين جهت ، كـتـابـى جـامـع است و براى هدايت انسان ها نكته اى را فروگذار نكرده است . از اين رو، قرآن درباره اين ويژگى خود فرموده است :

(وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَىْءٍ)^105 و فرو فرستاديم بر تو اين كتاب را درحالى كه بيان كننده و روشنگر هر چيزى است .

علاّمه طباطبائى (ره )در تبيين جامعيّت قرآن مى نويسد:

از آن جـا كـه قـرآن كـتـاب هـدايت براى عموم مردم است ، ظاهراً منظور از (كلّ شئٍ) امورى است كه مـردم در امـر هـدايـت خـود بـدان مـحـتـاجـند؛ مانند: معارف مربوط به مبداء و معاد و اخلاق فاضله و شرايع الهى و داستان ها و مواعظ. پس قرآن بيانگر همه اين امور است .^106 ايشان سپس به قول ديگرى كه معتقد است منظور از (كلّ شى ء) اعمّ از معارف و احكام دينى است اشاره كرده ، مى نويسد:

قـرآن كـريـم بـا دلالت لفـظى (و ظاهر آياتش ) بر بيش تر از آنچه گفته اند (بيان مطالب مـربـوط و لازم بـراى هدايت ) دلالت ندارد، ليكن در روايات آمده كه قرآن تبيان هر چيزى است و عـلم آنـچه بوده ، هست و خواهد شد، همه در قرآن است و اگر اين روايات صحيح باشد، لازمه اش اين مى شود كه مراد از (تبيان ) اعمّ از بيان به طريق دلالت لفظى (و ظاهر آيات ) مى باشد و هيچ بعدى هم ندارد كه در قرآن كريم اشارات و امورى باشد كه آن اشارات از اسرار و نهفته هايى كشف كند كه فهم عادى و متعارف نتواند آن را درك نمايد.^107 يـكـى از وجـوهـى كـه در جامعيّت قرآن مطرح است ، جامعيّت آن نسبت به كتب آسمانى پيشين است ؛ يـعـنـى : هـمـان گـونـه كـه خـداونـد قرآن را مهيمن و مسلّط بر كتب آسمانى پيشين معرفى كرده ، تـمامى معارف موجود در آن ها، به نحوى كامل تر در قرآن آمده است . علاوه بر آن ، در قرآن به معارف و احكامى اشاره شده كه در آن كتب نيامده است .

مصونيت از تحريف

حـفـظ قـرآن مـجـيـد از تـحـريـف و هـر نـوع كـاسـتـى يـا افـزايـش در تـمـام مـراحـل نـزول و ابـلاغ و هـمـچـنـيـن در زمـان هـاى پـس از ابـلاغ ، از نـاحـيـه خـداونـد متعال تضمين شده است .

براى تشريح مطلب ، آن را در دو مرحله پيش از ابلاغ به مردم و پس از آن مورد بررسى قرار مى دهيم :

الف ـ صـيـانـت در مـرحـله نـزول و ابـلاغ : واسـطـه نـزول قـرآن مـجـيـد، جبرئيل (ع )بوده است .

خداوند متعال در اين باره مى فرمايد:

(نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الاَْمينُ عَلى قَلْبِكَ)^108 روح الامين (جبرئيل ) آن را بر قلب تو نازل كرد.

در ايـن مـرحـله ، تـنـهـا اراده الهـى و وسـاطـت جـبـرئيـل (ع )در كار بوده كه آن را از مقام ربوبى گـرفـته و به قلب مبارك پيامبر(ص )رسانده است . و از آن جا كه طبق تصريح قرآن ، ملائكه معصومند، هيچ گونه تغيير و تصرفى در وحى الهى در اين مرحله صورت نگرفته است .

در مـرحـله بـعـد كـه وحـى در اختيار پيامبر(ص )قرار مى گيرد نيز تضمين الهى سبب حفظ قرآن شـده اسـت .

در آيـه ذيـل ، بـه پـيامبر(ص )مى فرمايد كه براى حفظ آيات در هنگام وحى ، عجله نـكـنـد و خـوف فـرامـوشـى نـداشـتـه بـاشـد؛ چون حفظ و جمع آورى قرآن برعهده خداوند است . بـنـابـرايـن ، پـيـامـبـر(ص )و يـارانـش مـطـمـئن بـاشـنـد كـه هـيـچ آيـه اى از قـلب شـريـف رسول خدا(ص )گم نشده و همه آيات ثبت و ضبط شده است :

(لا تـُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ لِتَعْجَلَ بِهَِ اِنَّ عَلَيْنا جَمْعَهُ وَ قُرْانَهَُ فَاِذا قَرَاءْناهُ فَاتَّبِعْ قُرْانَهَُ ثُمَّ اِنَّ عَلَيْنا بَيانَهُ)^109 زبـانـت را بـه سـبـب عـجله براى خواندن آن ( قرآن ) حركت مده ؛ چرا كه جمع كردن و خواندن آن برعهده