سوره - قرآن در قرآن نسخه متنی

شده است كه اين آيه آخرين آيه اى بود كه بر پـيـامـبـر اكـرم (ص )نـازل شـد و آن حـضـرت بـه گـفـتـه جبرئيل دستور داد تا آن را پس از آيه 280 سوره بقره قرار دهند.^51

سوره

مـعـنـاى لغوى و اصطلاحى سوره : (سوره ) از ماده (سور) و به معناى پايگاه بلند و رفيع اسـت .^52 در اصـطـلاح نـيـز بـه قـسـمـتـى از قـرآن گـفته مى شود كه بر حسب وحى و نـزول ، از ديـگـر قـسمت ها جدا شده باشد. هر سوره اى با (بسم اللّه الرحمن الرحيم ) شروع مى شود، بجز سوره (توبه ) كه با اعلان جنگ به دشمنان پيمان شكن اسلام و اظهار برائت و بيزارى از آنان ، شروع شده است .

سـوره نـمـل داراى دو بـسـم الله اسـت : يـكـى مـربوط به خود سوره و ديگرى مربوط به نامه حضرت سليمان (ع )به بلقيس كه با بسم اللّه شروع شده است .

مـنـاسـبـت معناى اصطلاحى با معناى لغوى سوره يا از آن جهت است كه چون سوره هاى قرآن سخن خداست ، داراى منزلت وپايگاه بلند مى باشد يا اين كه قرائت هر سوره اى موجب بلندى مرتبه و بـرتـرى مـنـزلت قـارى آن مـى شـود تـا بـه آخـريـن مـرتـبـه كمال و منزلت عالى برسد.^53 تـعـداد سـوره هـاى قـرآن : قـرآن داراى 114 سوره است كه با سوره (حمد) آغاز مى شود و با سـوره (نـاس ) پـايـان مـى يـابـد. نـاگـفـتـه نـمـانـد كـه چـنـيـن تـرتـيـبـى ، تـرتـيـب نزول آن ها نيست ، بلكه ترتيبى است كه در تدوين سوره ها مراعات شده است .

نـكـتـه شـايـان تـوجـه آن كـه در بـرخـى از روايـات ، سـوره انـفـال و تـوبـه را كـه بـيـن آن دو (بـسـم الله الرحمن الرحيم ) نيامده ، يك سوره دانسته اند. هـمـچـنـيـن در روايـات ائمـّه اطـهار(ع ) سوره هاى (ضحى ) و (انشراح ) يك سوره و سوره هاى (فـيـل ) و (ايـلاف ) نـيـز يـك سـوره مـحـسـوب شـده انـد و بـه هـمـيـن دليـل ، فـقـهـاى شـيـعـه نـيـز بـا تـوجـه بـه ايـن كـه در نـمـاز خـوانـدن يـك سـوره كامل واجب است ، خواندن يكى از آن ها را كافى ندانسته اند.^54 اسـامـى سـوره ها: درباره نام گذارى سوره ها، دو نظريه وجود دارد: بيش تر علما بر اين عقيده انـد كـه اسـامـى سـوره ها به بيان رسول اكرم (ص )و از طريق وحى تعيين شده است ، ولى عدّه بسيار كمى آن را عمل صحابه مى دانند.^55 كـوچـك تـريـن و بـزرگ تـريـن سـوره هـا: كـوچـك تـريـن سوره قرآن (كوثر) با سه آيه و بزرگترين آنها (بقره ) با 286 آيه است .

سـوره هاى سجده دار: در چهار سوره از قرآن آياتى وجود دارد كه به آيات سجده معروفند. اين چهار مورد عبارتند از: سوره هاى سجده آيه 15، فصّلت آيه 37، نجم آيه 62 و علق آيه 19.

ايـن چـهـار سـوره را (عـزائم ) مـى نـامـنـد و اگـر انـسـان هر يك از چهار آيه مذكور را به طور كـامـل بـخـوانـد يـا بـدان گـوش فـرا دهـد، واجـب اسـت پـس از تـمام شدن آيه ، بى درنگ سجده كند.^56 چـهـارده آيـه ديـگـر در قـرآن وجـود دارد كه داراى سجده مستحب است . آيات سجده ، چه واجب و چه مستحب ، در حاشيه قرآن ها مشخص گرديده است .

تـقـسيم بندى پيامبر اكرم (ص )از سوره هاى قرآن : در مورد سوره ها، تقسيم بندى ديگرى نيز انجام شده كه چنانچه از روايات نيز استفاده مى شود، پيامبر اكرم (ص )به آن اشاره كرده اند. در اين تقسيم بندى ، سوره هاى قرآن به چهار گروه تقسيم شده اند:

1 ـ اَلسَّبـْعُ الطُّوَلُ^57: هـفـت سـوره طـولانـى قـرآن شـامـل سـوره هـاى بـقـره ، آل عـمـران ، نـسـاء، مـائده ، انـعـام ، اعـراف و مـجـمـوع دو سـوره انفال و توبه مى باشد.

2 ـ مثانى : از سوره يونس تا سوره نحل را (مثانى ) گويند.^58 3 ـ مئون (مئين ): از سوره بنى اسرائيل تا سوره مؤ منون را (مئون ) مى نامند.^59 4 ـ مـفـصـّل : از سـوره مـؤ مـنـون تـا آخـر قـرآن ، سـوره هـاى (مفصّل ) ناميده شده است .^60

محكم و متشابه

در مـورد آيات محكم و متشابه ، دو بيان در قرآن آمده است . در يك بيان ، تمام آيات قرآن محكم و در عـيـن حـال ، تـمـام آيات آن متشابه معرفى شده است . اما در بيان ديگر، آيات محكم بخشى از قرآن و آيات