قسم خوردن - قرآن در قرآن نسخه متنی

زمين مى رويد تا زمانى كه زمين زيبايى خود را مى يابد و آراسـتـه مـى گـردد و اهـل آن مطمئن مى شوند كه مى توانند از آن بهره مند گردند. (ناگهان ) فـرمـان مـا، شـب هـنـگـام يـا روز فرامى رسد (سرما يا صاعقه اى را بر آن مسلط مى سازيم ) و آنچنان آن را درو مى كنيم كه گويى ديروز هرگز (چنين كشتزارى ) نبوده است . اين گونه آيات خود را براى گروهى كه مى انديشند، شرح مى دهيم .

در ايـن مـثـال ، زيـبـايى و ناپايدارى متاع دنيا به زيبايى و ناپايدارى علف هايى تشبيه شده است كه بهاران از زمين مى رويند و آن را زيبا و سرسبز مى كنند، ولى به زودى پژمرده و خشك مـى شـونـد و پـراكـنـده و نـابـود مـى گـردنـد. مـتـاع هـاى دنـيـوى نـيـز چـنـيـن اسـت . هـمـيـن كـه اهـل دنـيـا بـه نـعـمت هاى آن دل خوش مى كنند و تصور مى نمايند كه براى هميشه آن را در اختيار خـواهـند داشت ، ناگاه فرمانى از جانب خدا مى رسد و تمام آن نعمت ها را از اينان مى گيرد، چنان كه گويى آن نعمت ها در اين سرزمين وجود نداشته اند.

3 ـ خـوشـه هـفـتـصـد دانـه :

خداوند وعده داده كه صدقات را پرورش مى دهد و زياد مى گرداند. بـراى ايـن كـه ايـن وعـده را مـحـسـوس گـردانـد، ايـن گـونـه مثال زده است :

(مـَثـَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ اءَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ اءَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِاْئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ)^219 مَثَل كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى كنند، همانند بذرى است كه هفت خوشه بروياند كـه در هـر خـوشـه يك صد دانه باشد و خداوند آن را براى هر كس بخواهد (و شايستگى داشته باشد) چند برابر مى كند و خدا گشايش دهنده و داناست .

قـرآن بـا ايـن مـثال مى فهماند كه انفاق سبب رشد معنوى و اجر مضاعف انفاق كننده در جهان آخرت مى شود.

قسم خوردن

از ديگر روش هاى تربيتى و هدايتى قرآن مجيد، به كار بردن سوگند است . چنين كارى در ميان افـراد بـشـر رايـج اسـت و هـر قوم و ملتى با توجه به آيين و مرام خود، به چيزهايى كه نزد خودشان مقدس است ، قسم مى خورند.

فايده سوگند در دو چيز است :

1 ـ تاءكيد مطلب ؛ 2 ـ توجه دادن مخاطبان به اهميت مواردى كه سوگند بدان ها ياد مى شود.

البته فايده دوم را مى توان مخصوص قسم هاى الهى دانست ؛ زيرا در قسم هاى افراد بشر بيش تـر فـايـده اول مـورد نظر است و براى تاءكيد مطلب ، قسم ذكر مى شود. براى توضيح بيش تـر دربـاره چـگـونـگـى فـوايـد سـوگـنـد، تـوجـه بـه مـطـلب ذيل لازم است :

در مـواردى كـه انـسـان براى اثبات مطلبى سوگند ياد مى كند، بين آن مطلب و چيزى كه بدان سـوگـند مى خورد، پيوند برقرار مى كند و وجود اين دو يا اهميت اين دو را به هم گره مى زند؛ نـظـيـر شـخـصـى كـه مـى گويد: به جان خودم سوگند كه فلان مطلب سخن درستى است . اين شـخـص در حـقـيـقـت ، بـيـن آن گـفـته ها و بين جان و زندگى خود، رابطه اى برقرار كرده و مى گويد: همان طور كه جان من عزيز و محترم است ، آن سخن نيز همين قدر داراى احترام و ارزش است . هـمـچـنين كسى كه با سوگند خوردن به خداوند، انجام كارى را به عهده مى گيرد، در واقع مى خـواهـد بـگـويـد بـا تـوجـه بـه احـتـرام و عـظـمـتـى كـه بـراى خـدا قايل هستم ، تعهد مى كنم كه چنين كارى را انجام دهم . به عبارت ديگر، با خود مى گويد: اگر آن عمل را انجام ندهم ، احترام و عظمت الهى را رعايت نكرده ام .

بـه دليـل ايـن كـه قسم به مواردى خورده مى شود كه نزد آدمى بسيار عزيز و محترم است ، پس مـوردى كـه قسم براى آن آورده مى شود نيز داراى ارزش و عظمت زيادى در نزد يادكننده سوگند اسـت و ايـن همان تاءكيدى است كه از قسم فهميده مى شود. همين تاءكيد در سوگندهاى قرآن نيز وجـود دارد؛ به اين معنا كه اگر خداوند مثلاً، به جان پيامبر خود سوگند ياد نموده و مطلبى را پس از آن بيان كرده است ، مى رساند كه همان گونه كه جان پيامبر(ص )نزد خداوند با اهميت و عزيز است ، اين مطلب نيز با اهميت و شايان توجه