تقسيم بندى هايى كه براى قرآن مجيد صورت گرفته دو گونه است :نوع اول آن كه مورد تصريح قرآن مجيد قرار گرفته و پيامبر اكرم (ص )خود در تفهيم آن به مردم نقش اساسى داشته ، تقسيم قرآن به سوره و آيه است .مشتمل بودن قرآن به سوره ها را از آياتى نظير (سُورَةٌ اَنْزَلْناها)^40 و (قُلْ فَاءْتُوا بـِسـُورَةٍ مـِثـْلِهِ)^41 مـى تـوان دريـافـت . در مـورد مـشـتمل بودن قرآن بر آيات نيز مى توان به آياتى نظير (وَ اِذا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آياتُهُ زادَتْهُمْ ايـماناً)^42 و (كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْاناً عَرَبِيّاً)^43 استناد كرد. نوع دوم تـقـسيماتى است كه مسلمانان پس از زمان رسول خدا(ص )با سليقه خود و براى اغراضى مانند سـهـولت در فراگيرى قرآن اعمال نموده اند؛ مثلاً، قرآن را به سى جزء و هر جزء را به چهار حزب و هر حزب را به چهار ربع تقسيم كرده اند.در ايـن جـا، بـه شـرح دو واژه آيـه و سـوره ، كـه مـورد تصريح قرآن قرار گرفته است ، مى پردازيم :آيه (آيـه ) در اصـل ، بـه مـعناى نشانه و علامت مى باشد و از آن جا كه معجزات پيامبران (ع ) نيز يكى از نشانه هاى صدق ادعاى آنان بوده ، به آن ها نيز (آيه ) اطلاق شده است ؛ مثلاً، در مورد معجزات حضرت عيسى (ع )مى خوانيم :(اَنّى قَدْ جِئْتُكُمْ بِايَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ...)^44 من با معجزه اى از پروردگارتان (كه دلالت بر پيامبرى من دارد) نزد شما آمدم .معناى ديگر آيه (پند و عبرت ) است ، چنان كه در قرآن كريم مى فرمايد:(اِنَّ فى ذلِكَ لاَ يَةً لِلْمُؤْمِنينَ)^45 همانا در آن ، مايه پند و عبرتى براى مؤ منان است .چگونگى تعيين حدود و ترتيب آيات : تعيين حدود و ترتيب آيات قرآن در زمان حيات پيامبر اكرم (ص )و به دستور آن حضرت صورت گرفته است .تـعـداد آيـات : در شـمـاره گذارى آيات بعضى از سوره هاى قرآن ، اختلاف اندكى به چشم مى خورد. به نظر مى رسد كه منشاء اختلاف ، تفاوت برداشت هاى صحابه پيامبر(ص )از مواضع وقـف و وصل آيات بوده است .پيامبر اكرم (ص )هنگامى كه قرآن را براى مردم مى خواندند، به منظور آگاه ساختن آن ها از تمام شدن يك آيه ، اندكى مكث مى كردند و سپس همان آيه را به آيه بعدى (به علت پيوستگى مطلب آن دو) وصل مى كردند. از اين رو، گاه شنونده اى آن دو آيه را يـك آيـه تـلقى مى كرد و اين توهّم ، موجب اختلافات اندكى در شمارش آيات يك سوره گرديده است .^46 بـا تـوجـه بـه مـطـالب مـزبـور، در شـمـارش تـعـداد كل آيات قرآن اختلاف شده و هر دسته عددى را صحيح دانسته اند.مـرحـوم طـبـرسـى مـى نـويـسـد: عـدد اهل كوفه (6236) صحيح ترين عدد است ؛ چون سندش به امـيـرالمـؤ مـنـيـن (ع )مـى رسـد و روايـتـى نـيـز از پـيـامـبـر(ص )وارد شـده كـه بـا ايـن قول سازگار است .^47 كوتاه ترين و بلندترين آيات : كوتاه ترين آيه (مُدْهامَّتانِ)^48 است كه يك كلمه مى باشد و بلندترين آيه ، آيه 282 بقره است كه بيش از سى جمله مى باشد. اين آيه به (آيه دَين ) معروف است .اوليـن و آخـريـن آيـات نـازل شـده : بـيـش تـر مـفـسـّران بـر ايـن عـقـيـده انـد كـه آيـات اول سـوره عـلق ، اوليـن آيـاتـى اسـت كـه بـر پـيـامـبـر اكـرم (ص )نـازل شـده اسـت .^49 آخرين آيه نازل شده نيز آيه (وَاتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ اِلَى اللّهِ)^50 مـى بـاشـد. از ابـن عباس نقل
لطفا منتظر باشید ...
