شخصیت و دیدگاه های فقهی امام خمینی (ره) نسخه متنی

سياسى ، اقتصادى و... پس از پيروزى انقلاب اسلامى ايران ، نمايان است .

ايشان با اين وسعت نظر و درك عميق از روح شريعت و در پرتو خصلت هاى ارزشمند ذاتى خـود، نه تنها اسلام
و فقه و فرهنگ و معارف اسلامى را از جايگاه محكومان تاريخ رهاند، بـلكـه تـوانـسـت آن را بـه
بـلنـداى حاكميت رسانده و قدرت هاى ضد دينى را در برابر اقـتـدار اسـلام و فـقـه غـنى آن به زانو
درآورد و تمام دنيا را تحت الشعاع نظريات جامع نگرانه خود قرار دهد.

آزادگى
امام راحل (ره) در بررسى مباحث فقهى ، حرّيت ويژه اى داشت و در عين توجه به آراى قدما و فقيهان گذشته و
احترام به آنان ، آزادانديش بود. از اين رو، با وجود تواضع و احترام فـراوان به اساتيد و شخصيت هاى
بزرگ عالم اسلام ، آزادگى خود را حفظ كرده ، مبانى خود را تحكيم مى بخشيد. به گفته محقّقان ، امام (ره)
، فقه را از صورت نقلى خارج كرد و بـه آن رنـگ تـتـبـّع و تـحـقـيـق داد و بـانـقـد و بـررسـى دقـيـق
اقوال گذشتگان به فقه تحوّل بخشيد.(131)
آية الله صانعى در اين باره مى فرمايد:

حضرت امام خمينى (ره) ، در درس و بحث ، آزادگى خود را حفظ مى كردند، درحالى كه خشك انـديـشـان
هـمـيـشـه در مـقـابـل سـرمـايـه داران تـسـليـمـنـد و هـمـواره اعـمـال و رفـتـار آنـان را توجيه
مى كنند، تا به اين ترتيب در كنار سرمايه داران لقمه نـانـى را نـيـز بـراى خود تدارك ببينند. امّا
امام در بحث هاى خويش ، مبانى خود را عرضه كردند.(132)
در جاى ديگر مى فرمايد:

تحوّلى كه امام به وجود آورد اين بود كه اين مساءله را كه شاءن فقيه بيان احكام است و كـارى بـه
مـوضوعات ندارد... از بين برد... حركت دومى را كه امام داشت اين بود كه معتقد بـودنـد نـظرات بزرگان را
بايد مطرح كرد و نقد و بررسى نمود كه اجتهاد همين است . تعبّداً نبايد آراء ديگران را پذيرفت .(133)
جلوه هايى از واقع نگرى ، جامع نگرى و آزادگى
با توجه به ويژگى هاى سه گانه مى توان گفت كه حضرت امام (ره) با آگاهى به جوانب شريعت ، وقوف بر ملاكات
احكام شرع ، نگرش عارى از كدورت هاى اوهام و خيالات واهـى ، تـفـكـر عـمـيـق در مـسـائل روز و نـحـوه
بـرداشـتِ صـحـيـح از روايـات و اخـبـار، اصـول و قـواعـد شـرع را بـا واقـع بـينى ، جامع نگرى و
آزادگى ، با واقعيت هاى موجود تـطـبـيـق مى داد. جلوه هايى از اين واقع بينى ، جامع نگرى و آزادگى
ايشان را در نامه اى كه به يكى از فضلاى حوزه نگاشته است ، بهتر مى توان دريافت . امام (ره) در آن نامه
ضمن اظهار تاءسف بر نحوه برداشت ايشان و جمود ورزى بر ظاهر الفاظ ادله ، پيامدهاى آن را متذكر شده ،
مى فرمايد:

بـنـابـر نـوشـتـه جـنـاب عـالى : زكـات تنها براى مصارف فقرا و ساير امورى است كه ذكـرش رفـتـه
اسـت و اكـنـون كـه مـصـارف بـه صـدهـا مقابل آن رسيده است ، راهى نيست . و رهان ـ شرطبندى ـ در سبق و
رمايه مختص است به تير و كمان و اسب دوانى و امثال آن كه در جنگ هاى سابق به كار گرفته مى شده است و
امروز هـم تـنـهـا در هـمـان مـوارد اسـت . و انـفـال كـه بـر شـيـعـيـان تـحـليـل شـده اسـت ،
امـروز هـم شـيـعـيان مى توانند بدون هيچ مانعى با ماشين هاى كذايى جنگل ها را از بين ببرند و آنچه
را كه باعث حفظ و سلامت محيط زيست است نابود كنند و جان مـيـليـون ها انسان را به خطر بيندازند و هيچ
كس ‍ هم حق نداشته باشد، مانع آن ها باشد. مـنـازل و مـسـاجـدى كـه در خـيـابـان كـشـى هـا بـراى
حـلّ مـعـضـل تـرافـيـك در حـفـظ جـان هـزاران نـفـر مـورد احـتـيـاج اسـت ، نـبايد تخريب گردد، و
امـثـال آن . و بـالجـمـله آن گـونه كه جناب عالى از اخبار و روايات برداشت داريد، تمدن جـديـد
بـكـلى بـايـد از بـين برود و مردم كوخ ‌نشين بوده ، و يا براى هميشه در صحراها زندگى نمايند.(134)
امـام خـمـيـنـى (ره) در ايـن بـيـانات گهربار و راهگشا، ضمن اشاره به توانايى فقه در ارائه راه حـلّ
بـراى مـعضلات ناشى از تمدّن جديد و پيشرفت صنعت و تكنولوژى ، نحوه برداشت خود را از آيات و روايات ـ
به طور تلويحى ـ ، نسبت به چهار مساءله مهم و مورد ابـتـلا بـيان كرده و واقع بينى ، جامع نگرى و
آزادگى خود را در استنباط صحيح و منطبق بر واقعيت ها به اثبات رسانده است . اين مسائل عبارتند از: