شخصیت و دیدگاه های فقهی امام خمینی (ره) نسخه متنی

مـى گـرفـت و مـطلب حاج شيخ ، ناتمام مى ماند.(39)

3 ـ تذكّرات اخلاقى

از خصوصيات درسى حضرت امام كه بر جذّابيت درس ايشان مى افزود، تذكّرات اخلاقى اى بـود كـه گـاه بـه
مـنـاسـبـت هـايـى در مـوقـع شـروع درس و يا در ايّامى كه منجر به تـعـطـيلات مى شد، مى فرمود. بخشى
از درس و گاه تمام آن به اين تذكّرات اختصاص ‍ مى يافت . اين تذكّرات ، تاءثيرات وصف ناپذير و بسيار
عميقى در طلبه ها مى گذاشت . در آن دقايق ، سكوت معنى دارى بر جلسه درس حاكم مى شد و جذبه خاص عرفانى
امام ، چـون آهـنـربـا، دل ها را مى ربود... گاه اين تذكّرات آنچنان نافذ و مؤ ثر واقع مى شد كـه
بـعـضـى هـا در درس امـام بـه گـريـه مـى افـتـادنـد و بـعـضـى هـا از حال مى رفتند.(40)
امـام بـزرگـوار در درس هـا مـطـالب علمى و اخلاقى را جدا از يكديگر نمى دانستند. درس ‍ ايشان تنها
يك سلسله مباحث علمى خشك نبود. ايشان به روشى تدريس مى كردند كه در لا به لاى درس ، طلبه واقعى تربيت
مى كردند. هدف ايشان اين نبود كه يك سلسله مطالب از اسـتـاد بـه شـاگـرد انـتـقـال يابد. بلكه نظر
ايشان اين بود كه شاگردانى تربيت شوند كه براى آينده اسلام مفيد باشند.(41)
يـكـى از خـاطـرات آمـوزنـده از درس امام (ره)  اين است كه وقتى درس حضرت امام به مسجد سلماسى منتقل
شد، در مسجد سلماسى ، ابتدا ايشان روى زمين مى نشستند... جمعيت درسى كه زيـاد شـد، از ايـشان درخواست
شد كه روى منبر قرار بگيرند تا صدا به همگان برسد. ايـشان آن روز منبر رفتن را بهانه اى براى موعظه
طلبه ها قرار دادند. در اين موعظه كه همه را تحت تاءثير قرار داد، فرمود:

مرحوم شيخ ‌الشريعة اصفهانى ، دار فانى را وداع مى گويد. مرجعيت ، تقريباً به مرحوم مـيـرزاى
نـائيـنـى مـنـتـقل مى شود. جمعيت شاگردان زياد مى شود. از اين روى ، از ميرزا مى خواهند كه براى
تدريس ، منبر تشريف ببرند. ميرزا روى منبر قرارمى گيرد و شروع مى كـند به گريه كردن . مى فرمايد چه
روزگارى شده است كه ما بايد به منبر برويم ، منبرى كه مشايخ بزرگ بر آن مى نشسته اند!(42)
حضرت امام موعظه ها و سخنان خود را با خلوص و علاقه ايراد مى كرد. بعد از گذشت چند سـال هـنوز بعضى از
موعظه هاى ايشان با عبارت هاى آنان به يادم مانده است . ايشان مى فرمود:

شـمـا آقـايـان بـايـد در هـر قـدمـى كـه براى تحصيل برمى داريد، اگر نگويم دو قدم ، لااقل يك قدم در
تهذيب برداريد.(43)

4 ـ شاگرد پرورى

ايـشـان خـيـلى سعى مى كردند، درسى كه مى گويند طلبه پرور باشد؛ به اين معنا كه حـاضـران در كـلاس
درس امـام در عـرصـه عـلم و دانـش گـامـى بـه جلو بردارند. به همين دليـل بـه شـاگـردانـشـان فـرصـت
زيـادى مـى دادنـد تـا در درسـشـان اشـكـال بـگـيـرنـد.(44) بـه حـرف آوردن شاگرد، يك نوع سازندگى و
پرورش شاگرد است كه ايشان اين خصوصيت را داشتند. اين هم از امتيازات ايشان بود.(45)

5 ـ محقق پرورى

از ديـگـر خـصوصيات درس حضرت امام ، ايجاد روحيه تحقيق در طلبه ها بود. امام بر اين نـكته بسيار مصرّ
بودند كه طلبه اى كه در درس ايشان شركت مى كند، طورى باشد كه تـنـهـا حـالت ضـبـط صـوت را نـداشته
باشد كه فقط مطلب را بگيرد و حتى بفهمد. امام سـعـى داشـتـنـد كسانى كه پاى درسشان حاضر مى شدند، غير
از فهم درس ، خودشان هم صـاحـب نـظـر بـاشـنـد و آنـچـه را كـه از اسـتـاد شـنـيـده انـد، تحليل و
بررسى كنند.(46)
سـبـك تـدريـس حـضـرت امام اين امتياز خاص را داشت كه شاگردان را به بحث و گفتگو و مطالعه و درآوردن