حسنين و اذان بلال - تحلیلی از زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی (ع) نسخه متنی

اين موضع

گيرى هاى حسنين عليما السّلام مبارزه طلبى عميقى براى سلطه حاكم به شمار مى رفت ، آن هم در دقيق ترين
و خطيرترين مساءله اى كه حكومت سعى داشت امور مربوط به آن را به نفع خويش ‍ تثبيت كند، يعنى مساءله
امامت ، و از طرفى متوجه شد كه تا حد زيادى در اهداف خويش موفق بوده است . حال كه اين موضع گيرى هاى
حسنين به وقوع مى پيوندند، تمامى معادلات خدشه ناپذير خود را بر هم زده مى بيند.

حسنين (ع ) دو شاخه از نهال امامت و درخت رسالت بودند كه به خوبى شرايط حاكم بر جامعه خود را درك و به
طور صحيح و دقيقى آن را ارزيابى مى كردند و بر اين اساس به عنوان يك وظيفه شرعى و يك مسؤ وليت الهى
موضع گيرى مى كردند، اما تكليف شرع و موضع پدرشان اگر چه در ظاهر امر با موضع اين دو تفاوت داشت ،
بدون شك - همان طور كه بدان اشاره كرديم - در خدمت همين اهداف بود و در همين راستا گام بر مى داشت .

حسنين و اذان بلال

شايد راه دورى نرفته باشيم ، اگر بگوييم كه داستان اذان بلال هم - چنان كه در ذيل مى آيد - در خدمت همين
اهداف قرار داشت و در مسيرى حركت مى كرد كه مواضع آن دو در قبال ابوبكر و عمر در آن سير مى كرد.

خلاصه داستان بدين قرار داشت

پس از رحلت پيامبر اكرم (ص ) بلال ديگر در مدينه نماند و در شام به سر مى
برد. به خاطر خوابى كه ديده بود، روزى براى زيارت قبر رسول اكرم (ص ) به مدينه آمد. در حالى كه بر سر قبر
پيامبر مناجات مى كرد، حسنين به منظور زيارت قبر جد و مادرشان متوجه قبر رسول اكرم (ص ) شدند. چون بلال
آن دو را ديد، غم و اندوه او تجديد شد.

فورا به سوى آن دو شتافت و آنان را در بغل گرفت و به سينه
چسبانيد و گفت :

(كانّى بكما رسول اللّه ، گويا با ديدن شما، رسول خدا(ص ) را مى بينم .)

به او گفتند:

اذا راءيناك ذكرنا صوتك و اءنت تؤ ذن لرسول اللّه و نشتهى اءن نسمعه الان بعد غيابك الطويل ،

چون تو را ديديم به ياد صدايت افتاديم كه براى رسول خدا اذان مى گفتى . ميل داريم كه صدايت را پس از
مدتى مديدى كه آن را نشنيده ايم بشنويم .

بلافاصله بلال بر بام مسجد رفت و شروع به گريستن كرد.

صدايش از مسجد به سوى خانه هاى مدينه روانه شد:

(اللّهّ كبر)، (لا آله الّااللّه )، (محمّد رسول اللّه )،

عواطف و احساسات مردم تحريك شد و صداى گريه
و شيون شهر مدينه را فرا گرفت .

ذهبى در كتاب خود، سير اعلام النبلاء، مى گويد:

چون بلال گفت : (اشهد انّ محمّدا رسول اللّه )، زنان
از خانه هاى خود بيرون ريختند و مردم گمان كردند كه رسول خدا از قبر بيرون آمده است . ديده نشده كه
مردان و زنان مدينه به حدى كه آن روز گريه كردند، گريه كرده باشند.

اين غير از اذانى است كه بلال به درخواست فاطمه زهرا (ص ) گفت ، زيرا همان طور كه روايت فوق به صراحت
بيان مى كند، اذان بلال در پاسخ به دعوت حسنين (ع ) بعد از وفات حضرت زهرا عليه السّلام بود

امام حسن (ع ) و پرسش هاى مرد بيابانگرد

امامت بر دو ركن اصلى و اساسى استوار است :

1. نص ،

2. علم .

از اين روست كه مى بينيم ائمه (ع ) على الدوام
مى كوشيدند تا نص بر امامت را بيان و تثبيت نمايند. ديديم كه امام حسن (ع ) در بسيارى از اقوال و مواضع
خود به اين مساءله توجه داشت و بدان اهتمام مى ورزيد.

در يكى از خطبه هايش فرمود:

(ما هستيم كه خدا اطاعت ما را واجب كرده ، و ما هستيم يكى از دو يادگار گرانبهاى رسول خدا(ص ) و در اين
مورد به حديث غدير و اعلميت و غيره استدلال فرمود.)

اين شيوه عمومى ائمه (ع ) و شيعيان آزاده آنان بود. اميرالمؤ منين على (ع ) در راه كوفه و در مواضع ديگر،
مردم را بر حديث غدير به گواهى گرفت .

امام حسين (ع ) در منى مردم را بر حديث غدير گواه گرفت ، و ديگر مواضعى كه فعلا مجال تتبع آن نيست .

در مورد ركن دوم امامت ، يعنى علم نيز وضع به همين منوال است ائمه (ع ) همواره بر اين مطلب تاءكيد
داشتند كه تنها اينان و ارثان علم رسول خدايند و جفر و جامعه و غير ذلك پيش آنهاست .

از طرفى اميرالمؤ منين على (ع ) را ديديم كه سعى داشت از همان اوان كودكى امام حسن (ع ) صفت علم امامت را
در او او اثبات كند، تا آگاهى اش از علومى كه ديگران به ذره اى از آن نرسيده اند، دليلى بر امامت و
رهبرى حضرت باشد.