تعريف دين نزد متكلمان - تعریف دین و معضل تعدد نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

تعریف دین و معضل تعدد - نسخه متنی

علی رضا شجاعی زند

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

1. موضع و نگاه عالم برحسب «بيرونى‏» يا «درونى‏» بودن نسبت او با پديده مورد مطالعه.

2. ويژگى موضوع مورد مطالعه از نظر «نوعى‏» يا «مصداقى‏» (8) بودن آن.

برحسب اين دو خصوصيت، فلسفه، جامعه‏شناسى و روان‏شناسى، جزء آن دسته از معارفى قرار مى‏گيرند كه به واسطه جستجوى ويژگيهاى «نوعى‏» و داشتن نگاه «بيرونى‏» به موضوع مورد مطالعه خويش، از ديگر رشته‏هاى دين‏پژوهى متمايز گشته و «تعريف‏» در آن، جايگاه مهمى يافته است. به همين دليل است كه شاهد فراوانى و تنوع «تعريف‏» نزد روان‏شناسان، جامعه‏شناسان و فيلسوفان دين مى‏باشيم. در مقابل، دسته ديگرى از رشته‏هاى دين‏پژوهى مثل تاريخ و مردم‏شناسى قرار دارند كه اگرچه از منظرى «بيرونى‏» به پديده مورد مطالعه خويش مى‏نگرند، به علت تامل «مصداقى‏» در موضوع خويش، تعريف دين در آن، موقعيتى فرعى و اهميتى حاشيه‏اى دارد. «كلام‏» از جمله علومى است كه به جهت تقيد و تخصيص موضوعى، از سنخ تاريخ و مردم‏شناسى است; ولى به دليل نگاه درون‏دينى، از بقيه حوزه‏هاى دين‏پژوهى متمايز مى‏گردد. جدول زير وضع اين معارف را در مساله «تعريف‏» با نظر به همين دو ويژگى، به خوبى روشن مى‏سازد:

رشته‏هاى دين‏پژوهى / موضع عالم / ويژگى موضوع جايگاه تعريف / فراوانى تعاريف

كلام / درونى / مصداقى / مهم / تعدد بر حسب موارد

تاريخ اديان / بيرونى / مصداقى / حاشيه‏اى / تعدد بر حسب موارد

مردم‏شناسى دين / بيرونى / مصداقى / حاشيه‏اى / تعدد بر حسب موارد

روان‏شناسى دين / بيرونى / نوعى / مهم / تنوع بر حسب نگرش

جامعه‏شناسى‏دين / بيرونى / نوعى / مهم / تنوع بر حسب نگرش

فلسفه دين / بيرونى / نوعى / خيلى مهم / تنوع بر حسب نگرش

پديدارشناسى دين / بيرونى -درونى / مصداقى / نه چندان مهم / تعدد بر حسب موارد

تعريف دين نزد متكلمان

كلامى، اساسا از نگاهى «درونى‏» به موضوع خويش نظر مى‏كند و برخلاف رويكردهاى برون‏دينى كه عموما به دين «محقق‏» نظر دارند، به دين «حق‏» متوجه و متمايل است. از اين رو، تعريف كلامى از دين اصولا يك مصداق بيشتر ندارد و يا حداكثر اديان هم جوهر و هم‏ريشه را دربر مى‏گيرد; در حالى كه تعاريف برون‏دينى سعى دارند كه با كاستن از شاخصهاى مميز، بر دامنه شمول خويش بيفزايند و مصاديق و انواع هرچه بيشترى را به حيطه تعريف خود وارد سازند. تعريف كلامى بسيار تنگ دامنه مى‏باشد و نسبت‏به اغيار به شدت سخت‏گير است و از ورود هر آنچه از تنها مصداق اصلى «دين حق و كامل‏» فاصله دارد، به دايره محصور تعريف خويش جلوگيرى مى‏كند.

/ 29