هدایت و ابعاد آن نسخه متنی

(اِنَّما يَسْتَجيبُ الَّذينَ يَسْمَعُونَ وَ الْمُوتى يَبْعَثَهُمُ اللّهُ ثُمَّ اِلَيْهِ يُرْجَعُونَ)(94)

تـنـهـا كـسـانـى (دعـوت تو را) مى پذيرند كه گوش شنوا دارند، امّا مردگان ( و آنها كه روح انـسـانـى را از دسـت داده اند، ايمان نمى آورند و) خدا آنها را (در قيامت ) برمى انگيزد، سپس به سوى او، باز مى گردند.

و باز به فرموده قرآن ، نزول قرآن نيز براى همين گروه كه خود را آماده شنيدن كلام حق كرده اند سودمند است .(95)

شـنـيدن وقايع تاريخى و درس هاى عبرت آموز و هدايت گر هم تنها به گروهى كه خشيت از حق دارنـد فايده مى دهد و براى كسانى كه با عناد و لجاج روبرو شوند سودى نمى بخشد. قرآن مجيد پس از بيان مجازات فرعون ، خاطرنشان مى سازد كه اين حقايق براى اهلِ خشيت از خدا، سود دارد. (اِنَّ فى ذلِكَ لَعِبْرَةً لِمَنْ يَخْشى )(96)

دقـت در حـالات و اعـمـال و رفـتـار مخالفان و طرفداران قيام توحيدى پيامبر اكرم (ص )نيز اين حـقـيقت را به خوبى آشكار مى كند؛ كسانى كه در جستجوى حق و حقيقت بودند از اقصى نقاط به سوى آن حضرت مى آمدند؛ امّا كسانى نظير اكثر اهل كتاب و مشركان مكه از ابتدا منافع خود را در خـطـر مـى ديـدنـد و بـنـاى تـسـليـم در بـرابـر حـق را نـداشـتـنـد، نـزول آن هـمـه آيـات و رؤ يـت آن هـمـه معجزات آشكار نه تنها آنان را به هدايت نزديك نكرد كه بـلكـه روز بـه روز آنـهـا را از حـق دورتـر كـرد. البـتـه ايـن روحيه منحصر به جاهلان عرب و اهـل كـتـاب عـنـود آن زمان نبود، امروزه نيز افراد فراوانى با وجود اين همه مباحث دينى و كتاب و نـوشـته هاى مستدل چون روح حق طلب ندارند در پرتو نور آن قرار نگرفته و در ظلمت به سر مى برند و بطور مسلم ضرر كارشان ، بيش از ديگران ، به خودشان برخواهد گشت .

2- اعمال و رفتار درست

اعـمـال نـيـك انـسـانى زمينه ساز هدايت بيشتر و اعمال زشت او از موانع هدايتش خواهند بود. براى تـبـيـيـن ايـن نـكـتـه ابـتـدا لازم اسـت مـتـذكـر شـويـم كـه بـيـن عـلم و عـمـل رابـطـه مـتقابلى برقرار است ، يعنى فزونى علم صحيح ومعارف حق در انسان سبب انگيزه بـيـشـتـر بـراى انـجـام اعـمـال صـالح مـى گـردد. انـجـام اعـمـال صـالح نـيـز سبب توفيق انسان در دسترسى به معارف والاى الهى گشته و حتى گاهى علومى را كه از راه اكتساب علمى بدانها دسترسى پيدا نمى كند، به او افاضه مى كنند. قرآن مجيد تصريح مى كند كه اگر انسان به تقوا مزيّن گرديد ـ و مى دانيم كه رعايت تقواى الهى هـمـان انـجـام اعـمال صالح است ـ داراى نور و قوه تشخيص ‍ مى گردد كه به وسيله آن راه را از بيراهه تشخيص داده ، هدايت بيشترى خواهد يافت :

(يَا اءَيُّهَا الَّذِينَ اَّمَنُوا إِن تَتَّقُوا اللّهَ يَجْعَل لَكُمْ فُرْقَانًا ...)(97)

اى كـسـانـى كـه ايـمـان آورده ايد! اگر تقواى الهى را رعايت كنيد، براى شما وسيله اى جهت جدا ساختن حق از باطل قرار مى دهد.

همچنين خداوندتضمين نموده كسانى را كه در راه او مجاهده كنند، هدايت خواهد كرد :

(وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُـحْسِنِينَ )(98)

و آنها كه در راه ما جهاد كنند، قطعاً به راههاى خود، هدايتشان خواهيم كرد و خداوند با نيكوكاران است .

در روايتى از امام باقر(ع ) نقل شده كه فرمود :

(مَنْ عَمِلَ بِما يَعْلَمُ عَلَّمَهُ اللّهُ مِمّا لَمْ يَعْلَمْ )(99)

هر كس به آنچه كه مى داند عمل كند، خداوند او را به آنچه نمى داند آگاه مى گرداند.

و نـقـش هـدايـتـگـرانـه چـنـيـن عـلمـى كـه در سـايـه عـمـل بـراى انـسـان حـاصـل مـى شـود، بـسـيـار روشـن اسـت و زمـيـنـه سـاز بـودن اعمال صالح براى هدايت افراد را نيز نشان مى دهد.