هدایت و ابعاد آن نسخه متنی

الرُّسُلِ وَكَانَ اللّهُ عَزِيزاً حَكِيماً )(144)

پـيـامـبـرانى كه بشارت دهنده و بيم دهنده بودند، تا بعد از پيامبران حجتى براى مردم بر خدا باقى نماند و خداوند، توانا و حكيم است .

هـمـه پـيـامـبـران براى اجراى برنامه هدايتگرى خويش به ابزار مشترك بيّنات ، كتاب و ميزان مجهز شده اند.

(لَقَدْ اءَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَاءَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ )(145)

مـا رسـولان خـود را بـا دلايـل روشـن فـرسـتـاديـم و بـا آنـهـا كـتـاب (آسـمـانـى ) و مـيـزان نازل كرديم .

چون خطوط كلى دعوت و هدايت پيامبران يكى است ، مؤ منان موظف به ايمان و پذيرش همه آنها مى باشند و به همين دليل مى گويند: (لا نُفَرِّقُ بَيْنَ اَحَدٍ مِنْهُمْ)(146).

پـذيـرش گـروهـى از پـيـامـبـران و تـكـذيب گروهى ديگر كفر و ضلالت است ؛ زيرا پذيرش رسـالت يـك پيامبر مستلزم پذيرش همه پيامبران و ترك پذيرش دعوت يك پيامبر، مستلزم نفى دعـوت هـمـه پـيـامـبـران اسـت . در قـرآن مـجـيـد نـيـز بـه هـمـيـن دليل ، هر قومى كه پيامبرش را تكذيب نموده و دعوت وى را نپذيرفته است ، تكذيب كننده دعوت هـمـه پـيـامـبـران دانـسـتـه اسـت ؛ مـثـلاً در مـورد قـوم نـوح فـرمـوده : (كـَذَّبـَتْ قـَوْمُ نـُوحـٍ الْمُرْسَلينَ)(147) در حالى كه مى دانيم آن قوم ، تنها حضرت نوح (ع )را تكذيب كرده بود.

البـتـه ايـن مـطـلب كـه هـمـه پـيـامـبـران در خـصـيـصـه هـدايـتـگـرى مـشـتـرك بـوده واصـول دعـوت و هـدايت آنان يكى بوده است با اين سخن منافات ندارد كه بگوييم بين شرايع آنـان ـ كـه راه هـدايـت امـت هـا بـوده اسـت ـ اخـتـلاف وجـود داشـتـه ؛ زيـرا شـريـعـت هـر پـيـامـبـر شامل طريقى است كه مردم با اجراى دستورات آن به سوى خداوند تقرب مى جويند واين شرايع بـا تـوجـه بـه سـطح فهم و مرور استعداد مردم به حسب مرور زمان و ارتقاى انسان ها در مدارج استعداد و آمادگى براى طى درجات كمال متغير بوده و به همين جهت شريعت هر پيامبر از شريعت پيامبر سابق وسيع تر و جامع تر بوده است .

اوصـاف مـشـترك پيامبران در هدايتگرى : همه پيامبران از سرچشمه وحى الهى سيراب شده و با اتـكـاء بـر قـدرت حـق بـه امـر هـدايـت مـردم مـبـادرت ورزيـده انـد. اصـول تـعـليـمـات آنها نيز مشترك بوده و هدف همگى آنان نجات خلق از تاريكى ها و رهنمونى به سوى نور بوده است . به همين دليل در امر هدايتگرى اوصاف مشتركى داشته اند كه در اين قسمت از بحث به برخى از آنها اشاره مى شود.

1ـ عـصـمـت در هـدايـت : پيامبران همانگونه كه در تلقى و حفظ وحى معصوم از خطا و اشتباه بوده انـد، در مـرحـله ابـلاغ ايـن هـدايـت نـيـز مـصـون از خـطـا بـوده انـد. آنان نه بر آنچه ماءمور به ابـلاغشان شده اند مى افزايند و نه چيزى از آن را فرو مى گذارند. اين خصيصه همه پيامبران است كه قرآن مجيد درباره آن مى فرمايد:

( عـَالِمُ الْغـَيـْبِ فـَلاَ يـُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ اءَحَداًَ إِلا مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يـَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَداًَ لِيَعْلَمَ اءَن قَدْ اءَبْلَغُوا رِسَالاَتِ رَبِّهِمْ وَاءَحَاطَ بِمَا لَدَيْهِمْ وَاءَحْصَى كُلَّ شَي ءٍ عَدَداً)(148)

دانـاى غـيـب اوسـت و هـيـچ كـس را بر اسرار غيبى اش آگاه نمى سازد، مگر رسولانى كه آنان را بـرگـزيـده و مـراقـبـيـنـى از پـيـش رو و پشت سر براى آنها قرار مى دهد تا بداند پيامبرانش رسالت هاى پروردگارشان را ابلاغ كرده اند؛ و او به آنچه نزد آنهاست احاطه دارد و همه چيز را احصا كرده است .

عـصـمـت عـمـلى پـيـامبران نيز تاءثير بسزايى در قبول هدايت آنان توسط مردم دارد، زيرا سبب اعـتـمـاد مـردم در پـذيـرش سـخـنـان و پـيـروى عـمـلى از اعمال و رفتار آنان مى شود.

2 ـ هـاديـان بـى تـوقـع : پيامبران در مسير هدايت مردم به سوى رشد و آگاهى ، هرگز توقع اجر و مزد از مردم را نداشتند. اين مطلب در قرآن مجيد از زبان پيامبرانى چون نوح ، هود، صالح ، لوط و شعيب عليهم