هدایت و ابعاد آن نسخه متنی

از آنـجـا كـه عـدّه اى ، بـه دليـل عدم شناخت صحيح از جهان هستى دچار اين افكار غلط شده و به لغـزشـگـاه هـاى انـديـشـه گـرفـتـار مى شوند، قرآن مجيد به اصلاحِ ريشه اى اين انحراف ها پـرداخـتـه و موانع شناخت را به آنها يادآور مى شود تا به اصلاحِ اعتقادات خود بپردازند. به عنوان نمونه به دام هاى تقليد كوركورانه و تكيه بر ظن و گمان اشاره نموده و اين دو را آفت شـنـاخـت انـسـان مـعـرفـى كـرده اسـت .(20) از هـمه انسان ها مى خواهد كه خود به تحقيق بـپـردازنـد و تـا حـصـول عـلم از پـا ننشسته و به مجرد دست يابى به ظن و گمان به اعتقادى رونـيـاورنـد. احـتـرام بـه گـذشـتـگـان نـيـز سـبـب نـشـود كـه دسـت از عقل خويش شسته و خود را تسليم افكار آنان نمايند.

2- جـايـگـزيـنـى اعـتـقـادات صـحـيـح : قـرآن مـجـيـد بـراى پـيـاده نـمـودن ايـن هـدف دعـوت بـه تـعـقـل ، تـفـكـر و تـدبّر را پايه و اساس ‍ دعوت خود نهاده و از انسان ها مى خواهد كه خود به تـفـكـر در جـهان هستى بپردازند، آيات آفاقى و انفسى را مورد توجه قرار داده ، با مطالعه هر چه بيشتر در طبيعت و انسان به حقيقت هستى پى برند.

اين كتاب آسمانى در موارد فراوانى به تشريح آيات آفاقى پرداخته و سخن از خلقت آسمان و زمـيـن ، گـردش مـنـظـم آنـهـا، نـورافكنى خورشيد و ماه ، حركت بادها و كشتى ها، فوايد كوه ها و دريـاهـا، انـواع مـيـوه هـا و درخـتـان و ده هـا مورد از مخلوقات پرداخته و همه را مقدمه براى شناخت خداوند دانسته است .

مهم ترين مسائلى كه در اين بُعد از رسالت قرآن بدان توجه شده ، مساءله توحيد، اقرار به روز بازگشت (معاد)، اعتراف به وجود پيامبران و دعوت حق آنها، هدفمند بودن جهان هستى و خلقت انسان ، مسؤ وليت انسان و ... است .

از نـكـات شـايـان دقـت ايـنـكـه قـرآن مـجـيـد از مؤ منان خواسته كه با بصيرت باشند و حتى در بـرخـورد بـا آيـات كـتـاب الهـى نيز چشم و گوش بسته بدان پايبند نشوند. در وصف مؤ منان حقيقى مى فرمايد :

(وَالَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِاَّيَاتِ رَبِّهِمْ لَمْ يَخِرُّوا عَلَيْهَا صُمّـاً وَعُمْيَاناً )(21)

و كـسـانـى كـه هـر گـاه آيـات پروردگارشان به آنان گوشزد شود، كر و كور روى آن نمى افتند.

گـفـتـنى است كه رسالت و هدف قرآن در اين بُعد تنها اين نيست كه انسان را چنان هدايت كند كه بـه وجـود خـداونـد و ديـگـر اعتقادات صحيح اعتراف كرده و پس از آن به هر كارى كه مى خواهد دسـت زنـد؛ بـلكه قرآن مجيد مى خواهد انسان را به گونه اى بسازد كه با تمام وجود حقايق را بـاور داشـتـه و خـود را بـه لوازم آنـهـا نـيـز مـلزم سـازد. بـطـور مثال با اعتقاد به توحيد، تكيه گاهش را خدا قرار داده از تكيه بر قدرت هاى ظالم دست بردارد؛ امـيـدش تنها به خدا باشد و او را وكيل در تمام امور خود قرار دهد؛ و يا با اعتقاد به معاد، مراقب تـمـام اعـمال خود بوده و از انجام معاصى و گناهان ترسان باشد؛ خود را هميشه در پيشگاه خدا ببيند و درباره همه امور خود، خودش را مسؤ ول و مورد بازخواست بداند.

رسـيـدن بـه ايـن مـراحـل سـبـب مـى شـود رسـالت قـرآن جـامـه عمل به خود پوشيده انسان نيز به مرحله كمال و ترقّى خويش برسد و گرنه با صِرف ادعا و يـا صـرف اعـتـقـاد به عقايد حقّه ، گام اصلى در جهت تحقق اهداف هدايتى قرآن برداشته نمى شود.

ب ـ بُعد اخلاقى و تربيتى

انسان داراى دو بُعد مادى و معنوى است ، در بُعد مادى خويش خواستار رفع حوائج مادى و ارضاى غـرايـز خـود و در بـُعـد مـعـنـوى اش خـواسـتـار تـرقـى و تكامل و دارا شدن صفات حسنه انسانى است . منظور از هدايت قرآن در بُعد اخلاقى و تربيتى آن اسـت كـه قـرآن مجيد مى خواهد انسان ها را بگونه اى هدايت نمايد و رشد دهد كه علاوه بر اينكه نـيازهاى مادى خود را در حد معقول و پسنديده برآورده مى كنند، در فكر تعالى روح و اخلاق خود نـيـز بـاشـند؛ روح خود را آنچنان تربيت كنند كه در دنياى مادى غوطه ور نشده همچنين گرفتار اخـلاق رذيـله چـون خـود مـحـورى ، قـدرت طـلبـى ، شـهـوتـرانـى ، حـسـادت ، بـخل و ده ها صفت نفسانى مذموم نگردند. پيام و هدف قرآن اين است كه انسان ها خود را به مقامى از تعالى