هدایت و ابعاد آن نسخه متنی

و رشد برسانند كه به اخلاق اللّه آراسته شده ، تجلى گاه صفات الهى گردند.

خـداونـد مـتـعـال بـه صراحت از اين بُعد رسالت پيامبر اكرم (ص ) كه تجلّى آن در قرآن و به وسيله خواندن آيات كتاب الهى بر مردم است سخن رانده است :

(هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْاءُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ اَّيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ ...)(22)

او كـسـى اسـت كـه در مـيـان جمعيت درس نخوانده رسولى از خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آنها مى خواند و آنها را تزكيه مى كند....

اين همان رسالتى است كه پيامبر اكرم (ص ) براى خود ذكر كرده و فرموده است .

(بُعِثْتُ لاُِتَمِّمَ مَكارِمَ الاَخْلاقِ)(23)

من (به پيامبرى ) برانگيخته شدم تا مكارم اخلاق را به اتمام برسانم .

مـراحـلى را كـه قرآن مجيد براى تحقق اين بُعد از هدايت به انجام رسانده مى توان طى چند بند بيان نمود :

1- بـيـدار نـمـودن انـسـان از خـواب غـفـلت : قرآن مجيد به طور مرتب زنگ هاى خطر را به صدا درآورده و به انسان ها هشدار داده است كه در اثر غفلت و جهالت گرفتار ضلالتى كه بسيارى از پـيـشـيـنـيـان نـيز دچار آن شده اند نگردند! در آيات فراوانى سخن از اقوام گذشته به ميان آورده ، ارسـال رسـولان به سوى آنان را متذكر شده و سپس به عاقبت هلاكت بسيارى از آنها به وسـيـله عـذاب هـاى الهـى اشـاره كـرده اسـت . در سـوره هـود پـس از نـقل داستان هايى از امت هاى گذشته نتيجه گيرى مى كند كه اين داستان ها، براى مؤ منان پند و اندرز به همراه دارند.

(... وَ جاءَكَ فى هذِهِ الْحَقّ وِ مُوعِظَة وَ ذِكرى لِلْمُؤْمِنينَ)(24)

و در اين (اخبار و سرگذشت ها،) براى تو حقّ، و براى مؤ منان موعظه و تذكّر است .

تـذكـّر بـه وجـود شـيطان و مكائد او از جمله امورى بوده كه قرآن مجيد به وسيله آن به مؤ منان هـشـدار داده و خـواسـتـار هـوشـيـارى آنـان شـده اسـت . در آيـات مـكـررى بـه هـمـراه نقل قَسَم هاى غليظ و شديد كه شيطان براى اغواى بنى آدم ياد كرده است ،(25) تذكر مـى دهـد كـه مـبـادا فـرزنـدان آدم دچـار فـريـب شـيـطـان شـده و از صـراط مـسـتـقـيـم عبوديت خارج شوند.(26)

بـيـان آثـار خـطـرنـاك گـنـاهـان بـر دل آدمـى كـه از جـمـله آن آثـار، زنـگـار گـرفـتـن دل و دور مـانـدن از حـقـايـق اسـت و هـمـچـنـيـن بـيـان آثـار بـرخـى از گـنـاهـان خـاص چون خوردن مـال يـتـيـم و نـظاير آن همگى براى همين تنبه و بيدار باش به انسان ها است كه از خواب غفلت درآمده ، روزگار خود را سياه نكنند. وجود گناه در زندگى آدمى آن هم به صورت مستمر حجابى مـى گردد كه توان تزكيه و خودسازى روحى را از انسان سلب مى كند تا جايى كه به انكار حـقـايـق عـالم هـسـتـى هـمـچـون تـوحـيـد و مـعـاد مـنـجـر مـى شـود. قـرآن كـريـم در تعليل پافشارى منكران معاد برعقيده نادرستشان مى فرمايد :

(كَلاّ بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِمْ مَا كَانُوا يَكْسِبُونَ)(27)

چـنـيـن نـيـسـت كـه آنـهـا مـى پـنـدارنـد، بـلكـه اعـمـالشـان چـون زنـگـارى بـر دل هايشان نشسته است .

خلاصه آنكه قرآن مجيد براى دعوت انسان ها به راه تزكيه نفس و تحلّى آن به اخلاق كريمه ، ابـتـدا بـه بـيـان هشدارها پرداخته تا پس از تنبه ، انسان ،خود مسير خودسازى خويش را پى بگيرد.

2- بـيـان خـُلق هـاى نـيـكو و زشت و برشمردن اسوه ها و نمونه ها: اين كتاب آسمانى تنها به دعوت كلى اكتفا نكرده و براى انجام رسالت خويش به ذكر جزئيات نيز پرداخته است . از خلق هـاى نـيـكو چون امانت دارى ، وفاى به عهد، حيا و عفاف ، جوانمردى ، بخشش و سخاوت ، صبر و بردبارى ، ملاطفت به مؤ منان ، سخت گيرى بر دشمنان دين ، دفاع از حق و حقيقت ، مبارزه مستمر بـا ظـالمـان و ... نـام بـرده و در هـر مـورد بـه ذكـر اسـوه هـايى در اين زمينه پرداخته است . از رذايـل اخـلاقـى چـون تـكـبـر، حـسـد ، غـفـلت از يـاد خـدا، حـرص در مـال انـدوزى ، بـى عـفـتـى و... نـيز نام برده و ضمن بيان سرانجام كسانى كه به