حجر بن قيس همدانى مدرى
حجر بن قيس مدرى [ مدر - كجبل - شهرى در يمن است. ] يمنى از نيكان تابعين و مورد وثوق و اعتماد و از اصحاب و ياران اميرالمؤمنين عليه السلام است كه از آن حضرت نقل حديث كرده است. [ تهذيب التهذيب، ج 2، ص 191. ]روزى حضرت على عليه السلام به او فرمود: يا حجر، إنك تقام بعدى فتؤمر بِلَعنى فالعني و لا تبرأ مِنّى؛ اى حجر، بعد از من، تو را وامى دارند كه مرا لعن كنى، و تو مرا لعن كن، اما هرگز از من برائت نجوى.
طاووس مى گويد: من زنده بودم و ديدم كه حجر بن قيس را به دستور احمد بن ابراهيم خليفه بنى اميه، به مسجد آوردند و به او گفتند كه يكى از اين دو راه را انتخاب كند: يا على بن ابى طالب عليه السلام را لعن كند، يا اين كه به دار آويخته شود. حجر درخواست او را پذيرفت، اما توريه كرد و لذا خطاب به مردم گفت: امير "احمد بن ابراهيم" به من دستور داده است كه على عليه السلام را لعن كنم، پس همه شما او را لعنت كنيد و خداوند هم او را لعنت كند. طاووس گويد: حجر در اين لعن، خليفه را قصد كرد، اما خداوند، آن چنان مهر غفلت بر دل آن مردم نهاد كه حتى يك نفر از آنان متوجه منظور وى - لعن احمد بن ابراهيم - نشدند. [ مستدرك حاكم، ج 2، ص 390. ]
حجر بن قيس مدرى نقل مى كند كه: شبى در خدمت اميرالمؤمنين على عليه السلام خوابيدم، در نيمه هاى شب ديدم كه حضرت عليه السلام نماز مى خواند و چون به اين آيه شريفه رسيد: أفرأيتم ما تُمنُون أأنتم تَخلقُونه أم نحنُ الخالِقون؛ [ واقعه 56، آيات 58 و 59. ] آيا از نطفه اى كه در رحم مى ريزيد، آگاهيد؟ آيا شما آن را در موقع جنين بودن، آفرينش - پى در پى - مى دهيد يا ما آفريدگاريم؟، پس از آن سه مرتبه گفت: بلكه تو اى پروردگار، خالق و آفريدگارى. [ ممكن است حضرت اين آيات را در قنوت نماز خوانده است و اگر هم به جاى سوره در نماز مى خوانده، چون نماز مستحبى بوده به طريقى كه نقل شده است، مانعى ندارد. ] بعد حضرت در نماز خود اين آيه را خواند: أفرأيتم ما تَحرثُون أأنتم تَزرعونَه أم نحنُ الزَّارعُون؛ [ واقعه 56، آيات 63 و 64. ] آيا درباره آنچه كشت مى كنيد، انديشيده ايد؟ آيا شما آن را مى رويانيد يا ما مى رويانيم. باز حضرت در ادامه اين آيه سه مرتبه گفت: اى خدا تو مى رويانى، اى خدا تو مى رويانى، اى خدا تو مى رويانى. سپس اين آيه را قرائت كرد: أفرأيتم الماء الذي تشربُون أأنتم أنزَلتُمُوه من المُزن أم نحنُ المنزلون؛ [ واقعه 56، آيات 68 و 69. ] آيا به آبى كه مى نوشيد انديشيده ايد، آيا آن را از ابر فرو فرستاديد يا ما نازل مى كنيم و در آخر اين آيه را خواند: أفرأيتم النّارَ الّتى تُورُون أأنتم أنشأتُم شَجَرتها أم نحن المُنشئون؛ [ واقعه 56، آيات 71 و 72. ] آيا درباره آتش كه افروخته ايد، هيچ فكر كرده ايد؟ آيا درخت آن را شما آفريده ايد يا ما آفريده ايم؟ باز حضرت سه بار گفت: پروردگارا تو درخت و آتش را آفريده اى، تو آفريده اى، تو آفريده اى. [ مستدرك حاكم، ج 2، ذيل تفسير سوره واقعه، ص 518. ]