سعيد بن قيس همدانى كوفى
سعيد فرزند قيس، برادر يزيد بن قيس از بزرگان و پارسايان تابعين [ ر. ك: همين كتاب، ص 34. ] بود. وى از بنى ارحب از قبيله همدان مى باشد و در ميان قبيله خود رياست داشته و مجاهدى غيور و شاعرى حماسه سرا بوده است. او از فدائيان امير مؤمنان عليه السلام بود و در اجراى دستورهاى آن حضرت كوتاهى نمى كرد و در جنگ جمل و صفين از سواركاران دلير و شجاعان معروف سپاه على عليه السلام به شمار مى آمد. [ رجال طوسى، ص 44، ش 18 و ص 69، ح 124. ]در جنگ جمل
هنگامى كه اميرالمؤمنين على عليه السلام از مذاكره و گفت و گو با عايشه و طلحه و زبير مأيوس شد و دانست آنها غير از جنگ و خون ريزى راه ديگرى برنمى تابند و عده اى از شيعيانش را بدون جرمى به قتل رسانده اند، به ناچار براى جنگ با آنان سپاه خود را منظم كرد و براى هر گروهى، فرماندهى تعيين نمود. بر پياده نظام مذحج، شريح بن هانى و... و بر گروه همدان، سعيد بن قيس را منصوب كرد و عمار را بر كل سپاه فرماندهى داد. [ الجمل، ص 319. ]سعيد در جنگ جمل اشعارى را سرود كه متضمن معناى ولايت و وصايت اميرالمؤمنين عليه السلام است.
سعيد در نبرد جمل، در ميسره "جناح چپ" سواركاران سپاه على عليه السلام خدمت مى كرد و در اين جنگ با حماسه هاى بزرگ خود، بارقه هاى اميد به فتح را در دل سپاهيان امام عليه السلام زنده كرد و موجب سرور ياران خود گرديد. [ اعيان الشيعه، ج 7، ص 243. ]