حاج ملا هادى سبزوارى و عقل عملى و نظرى - اخلاق از دیدگاه قرآن، پیامبر و عترت نسخه متنی

است لذا خير است ، و حوزه خير و شر اخلاقى فقط در درون ذات انسان مى باشد، تا آنجا كه مربوط به اراده خود انسان ميشود

ديدگاه كانت در خصوص عقل عملى و عقل نظرى علم و استدراك و فهم چيزها عقل نظرى و درك چيزهاى كه بايد انجام پذيرد عقل عملى مى نامند در حقيقت عقل نظرى دانستن و استدراك چيزى است كه بشر با عقل خويش آنرا ميفهمد و ديگر به كار گرفتن و عمل نمودن به آن را، كارى ندارد و در اين زمينه ساكت است كانت معتقد است كه از عقل نظرى زياد كارى ساخته نيست و تمامى كارها به عهده عقل عملى است كه به وجدان ميرسد او ميگويد وجدان يا عقل عملى يك سلسله احكام و دستوراتى است كه از قبل از راه حس و تجربه به دست بشر نرسيده ، بلكه جزء سرشت و فطرت بشر است مثلا زبان به راستگويى و كنار گذاشتن دروغ و دروغگويى فرمانى گرفته است ، كه قبل از آنكه انسان تجربه اى درباره راست و يا دروغ داشته باشد، وجود داشته و فطرى و مادرزادى اوست و به حس و تجربه انسان مربوط نيست و اين فرمانى است مطلق و به نتايج كارها كارى ندارد 6

آقاى كانت از محتواى كلامش ، خدا، و فرمان ذات اقدس او پيدا و هويداست الا اينكه در اظهار عقيده توحيدى تعلل مى ورزد

نظريات قطب الدين رازى در عقل عملى و نظرى وى ميگويد عمل و پياده كردن فعل بدون علم و اطلاع از آن ممكن نيست و عقل از عقل نظرى كمك مى گيرد، مثلا راستگويى عملى است شايسته ، كه عمل به آن واجب است پس اگر بخواهيم با عمل صادقانه مواجه بشويم يك قياس تشكيل داده و ميگوئيم اين عمل صادق است و هر عمل صادقانه اى شايسته و لازم است كه انجام گيرد پس اين عمل ، شايسته انجام دادن و لازم الاجرامى باشد تحصيل اين مقدمات و تشكيل قياس وظيفه عقل نظرى است و عقل عملى هم همين را راءى ميدهد كه اين عمل صدق و پاك است و هر راستى و پاكى لازم الاجراء است و حجت عقلى آن را براى قواى بدن به كار و اميدارد

ديدگاه معلم ثانى فارابى درباره عقل عملى وعقل نظرى

وى ميگويد عقل نظرى قوه ايست كه انسان به وسيله آن آگاهى و اطلاعاتى به دست مى آورد كه شاءن اين آگاهيها عمل به آن نيست ولى عقل عملى قوه اينست كه به وسيله آن امورى را كه در قلمرو عمل قرار ميگيرند مورد شناسايى قرار ميدهد

حاج ملا هادى سبزوارى و عقل عملى و نظرى

عقل عملى امورى را درك مينمايد كه مربوط به چگونگى عمل انسان است مانند صبر و پايدارى در مصائب و عبادات ،؟ كه پسنديده است ، و مثل نماز واجب كه نياز به صبر و تحمل دارد وى اضافه ميكند عقل عملى همان عقلى كه در روايتى از آن ستايش شده امام صادق عليه السلام فرمودند العقل ما عبد الرحمن و اكتسب به الجنان عقل چيزى است كه انسان به واسطه آن خدا را پرستش مى كنند و به بهشت رهنمون ميگردد، و اين همان عقلى است كه در علم اخلاق از آن به عقل عملى ياد مى شود پس اين دو، عقل عملى و عقل نظرى ، دو شى متباين از هم نيستند و اين طور هم نيست كه دو شى مستقل با نفس انسان ضميمه شده باشد و كار يكى تعقل و ادراك باشد و كار ديگرى تحريك قوا بوده و هيچگونه ادراكى نداشته باشد 7 مقدمه اى كه از نظر گراميتان گذشت درآمدى بود بر فلسفه اخلاق از نظرگاه مكاتب و مذاهب ، بخصوص مذاهب اسلامى و على الخصوص مكتب مقدس اماميه تفصيل اين بحث شيرين و خواندنى و در عين حال مهم به توفيق الهى و نظر عنايت خاص ‍ حضرت بقيه الهى الاعظم امام زمان عج در آينده اى نزديك در اختيار دانش پژوهان ، دانشجويان عزيز و عموم علاقمندان محترم قرار خواهد گرفت اميد است ادامه آنرا در جلد دوم همين كتاب پيگيرى نمائيد عليهذا با توجه به مقدمه اى كه ذكر گرديد به مبحث فلسفه اخلاق ، يعنى اخلاق از ديدگاه قرآن ، پيامبر و عترت بپردازيم انشاءالله اين كتاب و جلد دوم آن بتواند سهمى هر چند كوچك در استقرار نظام اخلاقى مبتنى بر اصول مترقى اسلام عزيز خصوصا مكتب حقه جعفرى عليه السلام داشته باشد و از اين طريق مصداق بارز آيه شريفه انك لعلى خلق عظيم در شاءن پيامبر عليه السلام نازل گرديده و عينيت يابد و اميد است بتوانيم با پيروى از سيره مقدس پيامبر و اهلبيت گرام آن حضرت عليهم صلوة المصلين براى جهانيان الگو و اسوه باشيم والسلام عليكم و رحمه الله و بركاته - سيد حسين موسوى راد لاهيجى