در حسرت تجدد و ترقی نسخه متنی

هدف اين مردان در ايجاد حكومت متمركز و مركزى قوى آن بود كه به كمك آن به عمر نظام فئودالى و فساد حكومتى پايان دهند و نگذارند منابع كشور دربست در اختيار خارجيان و بيگانگان قرار گيرد.» هر چند در صحت بخش اول ادعاى كاتم ترديدى وجود ندارد. اما بخش دوم گفتار او كه مدعى است هدف ملى گراها و تجددطلبان پايان دادن به فساد حكومتى و جلوگيرى از خروج منابع كشور به نفع خارجيان و بيگانگان است از جنبه ى تاريخى شديداً محل مناقشه است. چه كسى مى تواند انكار كند كه اولاً، جريان روشنفكرى كه به نام اولين تجددطلبان و ملى گراها در ايران مطرح شدند از درون خاندان حكومتى و فساد وابسته به آن تولد پيدا كرد ثانياً تجددطلبان و ملى گراهاى اوليه، در پناه شعار تجدد و ترقى و أخذ تمدن و تكنولوژى غربى، فرمان تعطيلى عقل ايرانى و حضور مستشاران فرنگى را در همه ى اركان مملكت صادر كردند و از همه مهم تر عوامل اصلى انعقاد قراردادهاى اسارت بار واگذارى منابع عظيم اقتصادى و سياسى و فرهنگى كشور به بيگانگان بود و اگر هم از عدم توسعه و رشد اقتصادى و فرهنگى و اجتماعى بحث مى شود، بخش اعظمى از آن به همين عملكرد تاريخى اين جريان در عصر قاجارى و دوره پهلوى بر مى گردد.