«شك نيست كه ما بايد اصولى را كه شالوده آن در اروپا ريخته شده و ريشه ى تمدن شما را تشكيل مى دهد به نحوى آغاز نماييم، ولى به جاى اين كه آنها را از لندن يا پاريس كسب كنيم و به جاى اين كه بگوييم فلان موضوع مثلاً از جانب فلان سفير القاء مى شود يا اين كه فلان دوست پيشنهاد مى كند كه به هيچ وجه هم مورد قبول واقع نخواهد شد. خيلى آسان تر و سهل تر خواهد بود كه بگوييم اين اصول از اسلام ناشى مى شود.» اگر چه نسل دوم و سوم جريان روشنفكرى ذكاوت ميرزا ملكم خان را نداشته و اصول تدوين شده در انديشه هاى استاد خود را به خوبى به دوره هاى بعدى منتقل نكردند و در دوره پهلوى تمامى گفته ها و توصيه هاى وى را فراموش كردند. اما جريان روشنفكرى ايران در انقلاب اسلامى ظاهراً بازنگرى دقيقى نسبت به توصيه هاى ملكم داشتند. امروز در ايران پس از ظهور انقلاب اسلامى و تأسيس جمهورى اسلامى، روشنفكرى اگر چه براى تدوين عناصر مليت از شاخصه هاى زبان، آداب و رسوم و عنصر نژادى و جغرافيايى استفاده نمى كند و به عنصر باورها و اعتقادات بيش از پيش توجه مى كند، اما اين مفهوم مليت در ظاهر عناصر بنيادين قوى دارد و در باطن تأويل به استحاله ى غربى مى شود.
لطفا منتظر باشید ...
