بررسی نقش امام سجاد (ع) در رهبری شیعه نسخه متنی

است و بلند همّت است; زيرا كه اصلاً التفات به خلافت صورى نفرمود و عزم و همّت خود را مخصوص و مقصور بر عبادت و امور آخرت ساخت.(1)

اين گفته ها و اظهارنظرها، نمونه اى از ديدگاه هاى نادرست و يك سونگرانه بعضى از نويسندگان نسبت به امام سجّاد(عليه السلام) است. اين در حالى است كه اگر به كتاب هاى مربوط به زندگانى امام سجّاد(عليه السلام) نظر شود، نتيجه اى كاملاً عكس اين سخنان به دست مى آيد.

هدف از اين پژوهش، بررسى ابعاد گوناگون فعاليت هاى امام سجّاد(عليه السلام)است كه در راستاى انجام رسالت بزرگ و مقدّس هدايت و رهبرى شيعه صورت گرفته و بيان و تشريح اين موضوع كه كناره گيرى امام(عليه السلام) از مردم و سكونت در باديه (چنان كه در بعضى از روايات آمده) و نيز بيمارى حضرت بنا به مصلحت و حكمت الهى براى زنده ماندن ايشان بوده و تنها در مدت كوتاهى از زمان جريان داشته است و ايشان با بهره گيرى ازاصل تقيّه و در نظر گرفتن اوضاع و شرايط حاكم بر جامعه، به هدايت و رهبرى شيعيان مى پرداختند.

تحقيق حاضر پاسخ گوى اين سئوال اصلى است: امام سجّاد(عليه السلام) پس از واقعه كربلا، به چه روش هايى شيعه را هدايت و رهبرى كردند تا آنان را از انزوا و انقراض نجات دهند؟

گذشته از اين، پژوهش حاضر پاسخ گوى سؤالات ديگرى نيز هست كه براى رعايت اختصار، از بيان آن ها خوددارى مى شود.

گرچه ادعا بر آن نيست كه تمام ابعاد زندگانى امام سجّاد(عليه السلام) مورد بررسى

1 . روزبهان خنجى اصفهانى، وسيلة الخادم الى المخدوم، ص 177.

و تدقيق قرار گرفته، ولى در حدّ توان، كوشش بر آن بوده است كه در جهت نيل به هدف مزبور، گام نهاده شود.

در پايان، ذكر اين نكته ضرورى مى نمايد كه نوشتار حاضر خلاصه اى از پايان نامه كارشناسى ارشد به همين نام است كه بنا به درخواست معاونت محترم امور اساتيد و دروس معارف اسلامى در دانشگاه ها، تلخيص گرديده و به محضر استادان محترم و علاقه مندان تقديم مى گردد. اميد آن كه مورد استفاده واقع گردد.

قم ـ محسن رنجبر

زمستان 1380