فصل پنجم : نقش امام سجّاد (عليه السلام) در احياى فقه شيعه
مقدّمه
از عصر امام سجّاد(عليه السلام) به بعد، شرايط جامعه اسلامى از نظر سياسى و فرهنگى، به تدريج تغيير كرد; زيرا با وقوع حادثه خون بار كربلا، جامعه شيعه دچار ضعف و از هم پاشيدگى شديدى شد و احتمال سقوط و انقراض هميشگى آن بعيد به نظر نمى رسيد. به ويژه اين كه در آن دوران، آنچه از جامعه ضعيف شيعه بر جاى مانده بود، دچار انشعاب و تفرقه و در نتيجه، نوعى انحراف و سردرگمى شده بود; چنان كه گروهى معتقد به امامت عموى حضرت، (محمّد حنفيّه) شده بودند.محل سكونت امام سجاد(عليه السلام) (شهر مدينه) گرچه «دار السّنّة» نام گرفته بود(1) و مردم آن، زمانى ميزبان پيامبر(صلى الله عليه وآله) و مهاجران بودند، اما در اين زمان، مردم بيش تر متأثّر از برنامه هاى خلافت بودند تا امامان شيعه(عليهم السلام) و به خصوص پس از فاجعه حرّه، چنان حقارتى بر مردم آن سامان تحميل گرديد كه مجبور شدند به عنوان برده يزيد، با مسلم بن عقبه، فرمانده نظامى يزيد، بيعت كنند.1 . صبحى صالح، علوم الحديث و مصطلحه، ص 42.